14 માસૂમોના મોત માટે જવાબદાર કોણ? ફેક્ટરીમાં 350 નિયમોનું ઉલ્લંઘન, પ્રોડક્શન પર રોક

Cough Syrup Case: મધ્ય પ્રદેશના છિંદવાડા જિલ્લામાં કફ સિરપને કારણે 14થી વધુ બાળકોના મોતની કરુણાંતિકાએ દેશને હચમચાવી દીધો છે. આ ઘટના બાદ તમિલનાડુની શ્રીસન ફાર્માસ્યુટિકલ્સ ફેક્ટરી અંગેના તમિલનાડુ સરકારના 26 પાનાના નિરીક્ષણ રિપોર્ટમાં ચોંકાવનારી વિગતો સામે આવી છે, જે કંપનીની ગંભીર બેદરકારી દર્શાવે છે. રિપોર્ટ અનુસાર, કંપનીએ 'કોલ્ડ્રિફ' કફ સિરપના ઉત્પાદનમાં 350 નિયમોનું ઉલ્લંઘન કર્યું હતું.

સિરપમાં 48.6% ઝેરી 'ડાયથિલિન ગ્લાયકોલ' (DEG) મળ્યું

તમિલનાડુ ડ્રગ્સ કંટ્રોલ ડિપાર્ટમેન્ટના રિપોર્ટમાં સૌથી મોટો ઘટસ્ફોટ એ છે કે, સિરપમાં 48.6 ટકા ડાયથિલિન ગ્લાયકોલ (DEG)નામનું અત્યંત ઝેરી રસાયણ મળી આવ્યું હતું, જે કિડની નિષ્ફળતા માટે જાણીતું છે.

નિયમોનું ઉલ્લંઘન: કંપનીમાં 'કોલ્ડ્રિફ' કફ સિરપના ઉત્પાદનમાં કુલ 350 ગંભીર ખામીઓ મળી હતી, જેમાં 39 ગંભીર અને 325 મુખ્ય ખામીઓનો સમાવેશ થાય છે.

ગેરકાયદે ખરીદી: રિપોર્ટ અનુસાર, કંપનીએ ઈન્વોઇસ વિના 50 કિલો પ્રોપીલીન ગ્લાયકોલ ખરીદ્યું હતું, જે ગેરકાયદે છે. સિરપમાં બ્રેક ફ્લુઇડ, પેઈન્ટ અને પ્લાસ્ટિકમાં વપરાતા અત્યંત ઝેરી ઔદ્યોગિક દ્રાવક DEGના નિશાન પણ મળી આવ્યા હતા.

ઝેરી દ્રાવકનો ઉપયોગ: પ્રોપીલીન ગ્લાયકોલ (જેનો ઉપયોગ ખોરાક અને દવાઓમાં થાય છે)ને બદલે અત્યંત ઝેરી ડાયઈથિલિન ગ્લાયકોલ (DEG)નો ઉપયોગ વિશ્વભરમાં સામૂહિક ઝેરની ઘટનાઓનું જાણીતું કારણ છે.

ઉત્પાદન અસ્વચ્છ સ્થિતિમાં

તમિલનાડુ ડ્રગ્સ કંટ્રોલ ડિપાર્ટમેન્ટના નિરીક્ષણ મુજબ, કંપનીમાં સિરપનું ઉત્પાદન સંપૂર્ણપણે અસ્વચ્છ સ્થિતિમાં થઈ રહ્યું હતું.

સુવિધાઓનો અભાવ: કંપનીમાં સ્કિલ્ડ મેનપાવર, મશીનરી, ફેસિલિટી અને સાધનોનો અભાવ હતો.

ગુણવત્તા નિયંત્રણનો અભાવ: કંપનીમાં ગુણવત્તા ખાતરી વિભાગ (Quality Assurance) અસ્તિત્વમાં નહોતો. બેચ રિલીઝ થાય તે પહેલાં કોઈ નિરીક્ષણ કરવામાં આવ્યું ન હતું.

ગંદુ વાતાવરણ: ફેક્ટરીમાં એર હેન્ડલિંગ યુનિટ (AHU) નહોતા, વેન્ટિલેશન ખરાબ હતું અને સાધનો ક્ષતિગ્રસ્ત અથવા કાટ લાગી ગયેલા હતા.

જંતુઓનો ત્રાસ: જંતુ નિયંત્રણના કોઈ પગલાં નહોતા. ફ્લાય કેચર્સ અને એર કર્ટેન્સ ખૂટે છે, અને ઉત્પાદન વિસ્તારોમાં ફિલ્ટર કરેલી હવા માટે કોઈ જોગવાઈ નહોતી.

દૂષણનું જોખમ: પ્રવાહી ફોર્મ્યુલેશન ટ્રાન્સફર માટે પ્લાસ્ટિક પાઇપનો ઉપયોગ થતો હતો, ફિલ્ટરેશન સિસ્ટમનો અભાવ હતો, અને રાસાયણિક ગંદા પાણીને સીધા સામાન્ય ગટરોમાં છોડવામાં આવતું હતું.

આ પણ વાંચો: MP-રાજસ્થાનમાં કફ સિરપથી બાળકોના મોત બાદ ગુજરાત સરકાર હરકતમાં આવી, 500થી વધુ સ્થળોએ તપાસ

મધ્ય પ્રદેશ સરકારની કાર્યવાહી અને વળતર

આ ઘટનાના પગલે મધ્ય પ્રદેશ સરકારે ત્રણ અધિકારીઓને સસ્પેન્ડ કર્યા છે અને રાજ્યના ડ્રગ્સ કંટ્રોલરને હટાવી દીધા છે. સિરપ લખનારા ડૉ. પ્રવીણ સોનીની ધરપકડ કરીને તેમને સસ્પેન્ડ કરવામાં આવ્યા છે. સરકારે મૃતકોના પરિવારજનોને ₹4 લાખનું વળતર આપવાની જાહેરાત કરી છે.

મધ્ય પ્રદેશ, રાજસ્થાન, કેરળ અને તમિલનાડુ સહિત અનેક રાજ્યોએ આ સિરપના વેચાણ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. કેન્દ્ર સરકારે પણ છ રાજ્યોમાં 19 ડ્રગ્સ યુનિટનું જોખમ-આધારિત નિરીક્ષણ શરૂ કર્યું છે.