હવાઈ પ્રવાસનો ભય .

તાજેતરના સમયમાં, હવાઈ મુસાફરીને લગતા ઘણા સમાચાર અખબારોમાં હેડલાઇન્સ બનાવી રહ્યા છે, જેના કારણે સામાન્ય લોકોના મનમાં હવાઈ મુસાફરી પ્રત્યે અસુરક્ષાની લાગણી પેદા થઈ છે. આ સ્વાભાવિક છે કારણ કે હવાઈ મુસાફરી અનેક જોખમો સાથે સંકળાયેલી છે. અમદાવાદમાં થયેલી ભયાનક એર ઈન્ડિયા વિમાન દુર્ઘટના પછી, જેમાં અનેક લોકો માર્યા ગયા હતા, ભારતના નાગરિક ઉડ્ડયન ક્ષેત્ર પર ભારે નજર રાખવામાં આવી રહી છે. પ્રારંભિક તપાસ અહેવાલમાં વિવિધ અર્થઘટન અને તારણો બહાર આવી રહ્યા છે, તેમ છતાં સામાન્ય લાગણી એવી છે કે ભારતની હવાઈ મુસાફરી પ્રણાલીમાં બધુ બરાબર નથી. તાજેતરના રાષ્ટ્રવ્યાપી ઓનલાઈન સર્વેમાં લગભગ ૭૬ ટકા ઉત્તરદાતાઓ માને છે કે ભારતમાં ઘણી એરલાઈન્સ મુસાફરોની સલામતી કરતાં પ્રચાર પર વધુ ખર્ચ કરી રહી છે.

આ ખોટી માન્યતાઓનું એક સ્પષ્ટ ઉદાહરણ છે, જે દર્શાવે છે કે હવાઈ ટ્રાફિક વ્યવસ્થાને પારદર્શક અને જવાબદાર બનાવવાની સખત જરૂર છે. ઉપરાંત, મુસાફરોની સલામતી અને કાર્યક્ષમ હવાઈ કામગીરીમાં કોઈપણ ખામી માટે શૂન્ય સહિષ્ણુતાની નીતિનું કડક પાલન કરવું જોઈએ. આ સંદર્ભે કડક પગલાં લેવાથી કાર્યક્ષમ અને સલામત હવાઈ ટ્રાફિક સુનિશ્ચિત થશે. આપણે ભૂતકાળના હવાઈ અકસ્માતોમાંથી કોઈ ગંભીર પાઠ શીખ્યા નથી. 'સબ ચલતા હૈ' ની નીતિઓ લાગુ કરવામાં આવી છે. એક પછી એક અકસ્માત માટે અનેક તપાસ પંચો રચવામાં આવ્યા, પરંતુ સુધારા માટેના પ્રયાસો તાર્કિક નિષ્કર્ષ પર પહોંચ્યા નહીં. આપણી રાજકીય અસમર્થતા અને દેખરેખ સંસ્થાઓમાં રાજકીય દખલગીરી અને બિનઅનુભવી લોકોની નિમણૂકને કારણે પણ હવાઈ કામગીરીમાં અરાજકતા ફેલાઈ છે.

જેના કારણે આપણી હવાઈ વ્યવસ્થા અસુરક્ષાના ભયથી મુક્ત થઈ શકતી નથી. ઉપરાંત, આપણી હવાઈ સેવાઓ વૈશ્વિક ધોરણોને પૂર્ણ કરી શકી નથી. દેશના હવાઈ મુસાફરો પણ તેનું પરિણામ ભોગવી રહ્યા છે. આ ગુણવત્તા ભારતની ડોમેસ્ટિક સર્વિસીસમાં જોવા મળવી જોઈએ, જે વિશ્વની ચોથી આર્થિક શક્તિ બની ગઈ છે. આ ગુણવત્તા વિદેશી રોકાણકારો માટે પણ જરૂરી છે પરંતુ હાલમાં આપણે સિવિલ સર્વિસીસમાં જરૂરી વિશ્વાસ બનાવી શકતા નથી. એક એનજીઓ પ્લેટફોર્મ લોકલસર્કલ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલા સર્વેક્ષણમાં એ પણ જાણવા મળ્યું છે કે ૬૪ ટકા ઉત્તરદાતાઓએ સ્વીકાર્યું છે કે છેલ્લા ત્રણ વર્ષમાં ઓછામાં ઓછું એક વખત મુશ્કેલ ફ્લાઇટનો અનુભવ થયો છે, જેમાં ટેકઓફ, લેન્ડિંગ અથવા ફ્લાઇટ દરમિયાન મુશ્કેલ પરિસ્થિતિઓનો સમાવેશ થાય છે.

નાગરિક ઉડ્ડયન મંત્રાલયે સોમવારે આ ચિંતાજનક પરિસ્થિતિનો સારાંશ આપ્યો, જેમાં રાજ્યસભાને જણાવવામાં આવ્યું હતું કે છેલ્લા છ મહિનામાં પાંચ 'ઓળખાયેલા' સુરક્ષા ઉલ્લંઘનના સંદર્ભમાં એર ઇન્ડિયાને નવ કારણદર્શક નોટિસ જારી કરવામાં આવી છે. સંસદમાં ઉડ્ડયન સલામતીનો સળગતો મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો ત્યારે ખરેખર એક નોંધપાત્ર દિવસ હતો - એક વિમાન લેન્ડિંગ દરમિયાન રનવે પરથી ભટકી ગયું, બીજા વિમાને ઇમરજન્સી લેન્ડિંગ કર્યું, એક વિમાનની બહારની બારીની ફ્રેમ હવામાં તૂટી ગઈ, અને એક ફ્લાઇટનું ટેકઓફ છેલ્લી ઘડીએ ટેકનિકલ ખામીને કારણે રદ કરવામાં આવ્યું હતું. સદનસીબે, આ ઘટનાઓમાં કોઈને જાનહાનિ કે ઈજા થઈ ન હતી, પરંતુ મુસાફરોનો વિશ્વાસ ચોક્કસપણે ડગી ગયો હતો.

હવે સમય આવી ગયો છે કે વિવિધ એરલાઇન્સે સમજવું જોઈએ કે સલામતી સાથે કોઈ સમાધાન થઈ શકે નહીં. પરંતુ જો પ્રમોશનલ ઝુંબેશ દ્વારા વધુને વધુ મુસાફરોને હવાઈ મુસાફરી તરફ આકર્ષિત કરવાના પ્રયાસમાં હવાઈ સલામતીની મૂળભૂત બાબતોને અવગણવામાં આવે તો આ બધા આકર્ષક પ્રયાસો નિરર્થક થઈ શકે છે. અલબત્ત, દરેક યોજનામાં મુસાફરોને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ; તેમની સલામતીને હળવાશથી ન લેવી જોઈએ. અને જ્યારે પણ કોઈ એરલાઇન સલામતી પ્રોટોકોલનો ભંગ કરે છે, ત્યારે ઉડ્ડયન નિયમનકારે તાત્કાલિક અને કડક પગલાં લેવા જોઈએ.