દેશ સામેના પડકારો .

દેશે તેનો ૭૯મો સ્વતંત્રતા દિવસ ઉજવ્યો છે. આ પ્રસંગે ઉજવણી કરવા માટે સિદ્ધિઓની કોઈ કમી નથી. ભારતે જે ઊંચાઈઓ હાંસલ કરી છે તે કોઈ નાની વાત નથી કારણ કે તફાવતો અને વિવિધતાઓ હોવા છતાં, ભારત દાયકાઓથી એક રહ્યું છે અને ઉત્તરોત્તર મજબૂત બન્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે, આ વર્ષે મે મહિનામાં ઓપરેશન સિંદૂર દરમિયાન ભારતમાં રાષ્ટ્રીય એકતાની લાગણી ચરમસીમાએ હતી. ભારતે જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં પ્રવાસીઓ પર થયેલા આતંકવાદી હુમલાના જવાબમાં ઓપરેશન સિંદૂર હાથ ધર્યું હતું. પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી, સમગ્ર રાષ્ટ્રે માત્ર એકસાથે શોક વ્યક્ત કર્યો જ નહીં, પરંતુ જ્યારે જવાબ આપવાની વાત આવી ત્યારે સરકાર અને સશસ્ત્ર દળોની સાથે મજબૂતીથી દેશ ઊભો રહ્યો. ઓપરેશન સિંદૂરમાં, પાકિસ્તાનમાં આતંકવાદી માળખાનો નાશ કરવામાં આવ્યો અને પછી પાકિસ્તાની સેનાની ઉશ્કેરણીનો યોગ્ય જવાબ આપવામાં આવ્યો. ભારતીય સેનાએ પાકિસ્તાની સેનાના માળખાને ગંભીર નુકસાન પહોંચાડયું. આ સાથે, ભારતે પાકિસ્તાન પ્રાયોજિત આતંકવાદ સામે લડવામાં એક નવી રેખા દોરી છે.

આર્થિક દ્રષ્ટિએ પણ, ભારત હાલમાં વિશ્વની સૌથી ઝડપથી વિકસતી અર્થવ્યવસ્થા છે અને ટોચની અર્થવ્યવસ્થાઓમાંની એક છે. છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓ દરમિયાન, દેશની અર્થવ્યવસ્થા ઝડપી ગતિએ આગળ વધી છે, જેના કારણે દેશમાં ગરીબીમાં ઘણી હદ સુધી ઘટાડો થયો છે. એક રાષ્ટ્ર તરીકે, ભારત પાસે ઉજવણી કરવા માટે ઘણી સિદ્ધિઓ છે પરંતુ તે આપણી ખામીઓ પર નજર નાખવા અને ભવિષ્યના પડકારોનો સામનો કરવા માટે વ્યૂહરચના ઘડવાની પણ તક છે. સરકારનો ઉદ્દેશ્ય ૨૦૪૭ સુધીમાં, જે સ્વતંત્રતાનું શતાબ્દી વર્ષ છે, ભારતને વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવાનો છે. આ એક સ્વાગતયોગ્ય ધ્યેય છે તેમાં કોઈ શંકા નથી, પરંતુ આ સ્વપ્નને સાકાર કરવા માટે ભારતનું રાજકારણ અને અર્થતંત્ર યોગ્ય દિશામાં આગળ વધી રહ્યું છે કે કેમ તેની ચર્ચા પણ જરૂરી છે.

આપણે બધા સહમત છીએ કે ભારતે ઝડપી ગતિએ આગળ વધવાની જરૂર છે. જોકે, આંતરરાષ્ટ્રીય પરિસ્થિતિ છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓ કરતાં ઘણી વધુ પડકારજનક બની ગઈ છે. અમેરિકાએ ભારત પર ૫૦ ટકાથી વધુ ટેરિફ લાદ્યા છે, જેમાં રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદવા પર વધારાની ૨૫ ટકા ડયુટીનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ પરિસ્થિતિ ગંભીર છે કારણ કે અમેરિકા ભારતનું સૌથી મોટું નિકાસ બજાર છે. જો કે એવી અપેક્ષા છે કે આગામી અઠવાડિયામાં પરિસ્થિતિમાં સુધારો થશે, પરંતુ આવા ઊંચા ટેરિફ દેશમાં નિકાસ, વિકાસ અને રોજગાર સર્જન પર ગંભીર અસર કરશે. અમેરિકા સાથે ભારતના સંબંધો સતત મજબૂત થઈ રહ્યા હતા પરંતુ અચાનક પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ. છે.

આ જોતાં, આપણે સમજવું પડશે કે સમસ્યાઓ ખરેખર શું હતી અને ભારત તેનું અસ્તિત્વ કેવી રીતે પાછું મેળવી શકે છે. આ એક યોગ્ય સમય છે કે ભારતે કેવા પ્રકારની અર્થવ્યવસ્થાનું નિર્માણ કરવું જોઈએ તેની ચર્ચા કરવામાં આવે જેથી યુવાનોની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરવાની સાથે વિકાસ લક્ષ્યો પણ સરળતાથી પ્રાપ્ત થઈ શકે. આવનારા વર્ષો અને દાયકાઓમાં ભારત શું પ્રાપ્ત કરશે તે મોટાભાગે ભારતના રાજકારણ અને શાસનની દિશા અને સ્થિતિ પર આધાર રાખે છે. મજબૂત સંસ્થાઓ દ્વારા સમર્થિત એક ખુલ્લી, નિયમો-આધારિત વ્યવસ્થા ભારતની વધુ સારી સેવા કરશે. ભારતની વ્યવસ્થામાં કેટલીક સંસ્થાઓએ અપેક્ષા મુજબ પ્રદર્શન કર્યું નથી. ઉદાહરણ તરીકે, મહત્વપૂર્ણ બિલો સંસદ અથવા રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં વધુ ચર્ચા વિના પસાર કરવામાં આવે છે.

ક્યારેક બહુમતી ઘેટાના ટોળા જેવી હોય છે. ભાજપ શાસિત રાજ્યોમાં વિધાનસભાનું સત્ર મળવાનું હોય એ પહેલા ધારાસભ્યોએ ક્યા પ્રશ્નો પૂછવા એની ચિઠ્ઠી પક્ષ તરફથી આપવામાં આવે છે. ધારાસભ્યો પોતાના વિસ્તારના ખરા પ્રશ્નો પૂછી શકતા નથી. મુંબઈ જતી ટ્રેનને અમુક ગામમાં સ્ટોપેજ આપવા માટે જેવા રેલવે મંત્રાલયના પ્રશ્નો પણ ધારાસભ્યો પૂછે છે. કારણ કે જે પૂછવાનું છે તે નથી પૂછવાનું એવો પક્ષનો અલિખિત હુકમ છે. આ બધી લોકશાહીને અપંગ કરનારી પદ્ધતિઓ વધતી જાય છે ને એ મોટો પડકાર છે. વિપક્ષ ભારતના ચૂંટણી પંચની કામગીરી પર પ્રશ્નો ઉભા કરી રહ્યો છે. આવી પરિસ્થિતિ પહેલાં ક્યારેય ઊભી થઈ ન હતી. ચૂંટણી પંચનું બિનપક્ષપાતી વર્તન એ ભારતીય રાજકીય વ્યવસ્થાનો પાયો છે જેના પર બાકીનું બધું નિર્ભર છે. રાજકીય કાર્યકરો અને મતદારો બંનેના મનમાં કોઈ શંકા કે મૂંઝવણની સ્થિતિ ન હોવી જોઈએ.