અનાવૃત - જય વસાવડા

શબ્દની આરપાર જીવ્યો છું,

હું બહુ ધારદાર જીવ્યો છું...

સામે પૂરે ધરાર જીવ્યો છું,

વિષ મહીં નિર્વિકાર જીવ્યો છું...

ખૂબ અંદર બહાર જીવ્યો છું,

ઘૂંટે ઘૂંટે ચિક્કાર જીવ્યો છું...

મધ્યમાં જીવવું જ ના ફાવ્યું,

હું સદા બારોબાર જીવ્યો છું...

મંદ ક્યારેય થઈ ન મારી ગતિ,

આમ બસ મારંમાર જીવ્યો છું...

આભની જેમ વિસ્તર્યો છું સતત,

અબ્ધિ પેઠે અપાર જીવ્યો છું...

બાગ તો બાગ સૂર્યની પેઠે,

આગમાં પૂર બહાર જીવ્યો છું...

હું ય વરસ્યો છું ખૂબ જીવનમાં,

હું ય બહુ ધોધમાર જીવ્યો છું...

આમ 'ઘાયલ' છું અદનો શાયર પણ,

સર્વથા શાનદાર જીવ્યો છું...

                                                                                                                       - 'અમૃત' ઘાયલ

૧૯ ૯૦ની સાલમાં યાને ઓલમોસ્ટ ત્રણ દસકા પહેલા ડાયરેક્ટર ટીમ બર્ટનની ફિલ્મ આવેલી. 'એડવર્ડ સીઝરહેન્ડસ'. જોની ડેપ ત્યારે ખાસ્સો યુવાન. એણે એ ચેલેન્જીંગ રોલ કરેલો. ફેન્ટેસીના પેકેજીંગમાં ફેક્ટ રજૂ કરતી ક્લાસિક ફિલ્મ હતી.

કહાની એટલી હતી કે એક સુખસગવડોવાળા આધુનિક ગામની ભાગોળે હતી અટૂલી ટેકરી. ત્યાં હતી એક હવેલી. જે એક ધૂની સંશોધકની હતી. જેને બધા 'ઈન્વેન્ટર' કહેતા. જે બહુ ઓછા લોકો સાથે હળતોભળતો. જે સદાય પોતાની દુનિયામાં જ મસ્ત રહેતો. એણે બનાવેલો હતો એક અદ્ભુત આવિષ્કાર. એણે એવો યાંત્રિક માનવ પૂરજા જોડીને, એમાં રીતસર પ્રાણ પૂરીને (પાર્વતીએ શરીરના ઉબટનમાંથી ગણેશ બનાવેલા એમ, રોબોટ નહિ) એક માનવ બનાવેલો, જે હૂબહૂ માણસ લાગે. માત્ર એની આંતરિક રચના જૂદી. એ કળપૂરજાની. લોહીને બદલે તેલ ઉંજવું પડે એવી.

ઈન્વેન્ટર એના આ કરિશ્માઈ સંતાનને એના માનવીય ચહેરાની જેમ જ બે હાથ દેવા માંગતો હતો. પણ ત્યારે જ એ હૃદયરોગના હુમલાથી ગુજરી ગયો. અને પેલા પાછળથી 'એડવર્ડ' નામે ઓળખાયેલા માનસપુત્રને હાથની જગ્યાએ કાતરના પાંખિયાઓ રહી ગયા. એટલે એ કહેવાયો સીઝરહેન્ડસ!

આમ તો એ એની દુનિયામાં જ એકલો મસ્તીથી રહેતો. કાતર જેવા હાથથી કોઈને ઈજા કરવાને બદલે પોતે બરફ કે વનસ્પતિને કાપીને અવનવા સર્જનાત્મક આકારો બનાવતો. પણ એક ભલી વૃદ્ધા ત્યાં જઈ ચડી અને એને 'સમાજમાં' યાને પોતાના ઘરે લઈ આવી. પહેલા તો અજાણ્યા જીવથી બધા ડર્યા. પણ પછી તો તમાશાને તેડું ન હોય, એમ જોણું થયું. એના 'સીઝરહેન્ડસ'ના કરતબ જોઈ બધા રાજી થતાં. અમુક લુચ્ચા લોકો કારણ વિના પણ એને કનડતા.

પણ ઘણા એને વ્હાલ કરતા, સાચવતા. લાડ લડાવતા. જે ઘરમાં રોકાયો, એની જ જુવાન દીકરીને ય એ ગમતો. અમુક ઘાટ ઘાટના પાણી પીધેલી પાડોશણોને ય એની સાથે એકાંત ભોગવવું હતું. કોઈ તો એને પરાણે તાણીને 'સિડયુસ' કરવા એની ઘેર લઈ જતી, એની સાથે આનંદની ફેન્ટેસીમાં તરબોળ થઈને, તો કોઈ એના સંગાથ માટે એની પાછળ પડતી, કોઈ એની સિદ્ધિઓથી અંજાઈને એની સાથે રહેવા માંગતું. કોઈ એની પ્રસિદ્ધિનો પ્રકાશ થોડો પોતાને મળે એમ પણ એના પડખામાં લપાતું.

એડવર્ડ માટે તો આ આખો સંસાર જ નવો હતો. એ તો બધા સાથે ફ્રીક્વન્સી મેચ કરવાના પ્રયત્નો કરતો. દરેકને ઉપયોગી થવા મહેનત કરતો. જેમ કહો એમ હોંશેહોંશે સ્વીકારી લેતો. એક વાતના બે મતલબ હોય, એવું એને કોઈએ શીખવાડયું નહોતું. માણસના ચાર ચહેરા હોય, એવો એને કોઈ અનુભવ નહોતો. ટીવી પર આ નવતર અજાયબ 'સેન્સેશનલ સરપ્રાઈઝ'ના ઈન્ટરવ્યૂઝ આવતા. કંઈ પણ નવું હોય એટલે બધા તરત આકર્ષિત થઈ વાહવાહીએ ચડે, જૂની ઘરેડથી કંટાળ્યા હોય એટલે. પણ એનો ઉભરો ઓસરે એટલે બધું જૈસે થે. પછી આજે જે નવું લાગ્યું હોય, એ જૂનું થાય. પ્રેડિક્ટેબલ થતાં બોરિંગ લાગે. એ પછી એને વગર કારણે વખોડવાનું મન થાય જગતને. ઈકોનોમિક્સની ભાષામાં સેચ્યુરેશન પોઈન્ટ આવી ગયો હોય એટલે.

એડવર્ડની ટ્રેજેડી એ કે એની હાથમાં કાતર હતી. જેને વળી ધાર હતી. એ તીક્ષ્ણ ધારથી જ તો એ અવનવી આકૃતિઓ બનાવતો. એ જ તો એનું 'સ્પેશ્યલ ફીચર' હતું. એનું બેજોડ વરદાન હતું, એની ટેલન્ટ હતી. અને એ જ ધાર અજાણતા કાબૂ બહાર કોઈને લાગી જતી. લોહી નીકળતું, ખતરો રહેતો.

પહેલા એની ખૂબીને વખાણનારા પછી એનાથી ડરવા લાગ્યા, ને ડર્યા એટલે એને વખોડવા લાગ્યા. અમુકને તો એડવર્ડ ગામના, અને એમને ગમતી વ્યક્તિઓના આકર્ષણનું કેન્દ્ર હતો એની છૂપી જલન હતી. અમુક એડવર્ડના સીધી બાત, નો બકવાસ ટાઈપના જન્મજાત એટીટયુડથી મનોમન દુભાયેલા હતા. અમુક ખાર રાખી એના પર દાવ લેવા માંગતા હતા.

એડવર્ડને સાઈકિયાટ્રિસ્ટ પાસે લઈ જવામાં આવ્યો. ત્યાં એનું નિદાન થયું. વર્ષો સુધી ઈન્વેન્ટરના ઘરના સિક્યોર્ડ અને ક્રિએટીવ એન્વાયર્નમેન્ટમાં રહેવાને લીધે એડવર્ડમાં દુનિયાદારીના સરખા જજમેન્ટસ નથી. રાઇટ-રોંગની કર્ટસી કે જૂઠ-દંભના રેફરન્સીઝ નથી. અમુક બાબતે ચૂપ રહેવાય, દલીલ ન કરાય એવી 'સામાજીકતા' નથી. એની અંદરની ટેલન્ટ એને કિક મારે છે. એ ઈમેજીનેટિવ છે, પણ રિયાલિટીની એની સમજ જૂદી છે!

ટ્રેજીક રોમેન્ટિક ફિલ્મ એડવર્ડ સીઝરહેન્ડસને એક યુઝવલ ટિપિકલ હૈસો હૈસો ફોર્મેટમાં ચાલતો સમાજ લાંબો સમય જીરવી ન શક્યો. અને એને 'ગામવટો' આપી એકાંતવાસમાં ધકેલી દેવાયો. મૂવી નહિ, રિયાલિટીમાં ય આવું થાય જ છે. મોટે ભાગે ખુલીને વાત કરવાવાળા તરત જ 'મિસફિટ' કરાર કરી દેવાય છે. નરસિંહ મહેતા 'નાતબહાર' થયા, કારણ કે એ ચોક્કસ નિયમના ચોકઠાંમાં જીવ્યા જ નહિ. જીસસ ક્રાઈસ્ટનો ગુનો એટલો જ હતો કે, કે બીજા સુતા હતા ત્યારે એમણે પ્રેમનું સત્ય કરૃણામય બનીને ઉચ્ચાર્યું. રાજા રવિ વર્માએ કેલેન્ડર આર્ટ બનાવી ત્યાં સુધી લાડકા રહ્યા, પણ સંસ્કૃત સાહિત્યના વર્ણનો મુજબ શૃંગારચિત્રો બનાવ્યા કે પબ્લિકે ટોળે વળીને બરબાદ કરી દીધા. 'વિકાસવિરોધી' સાદગી-સંયમની વાત કરતો ગાંધી ત્યારે અને અત્યારે પણ મિસફિટ હતો.

બેસ્ટ એક્ઝામ્પલ સોક્રેટિસનું છે. ઉમદા ફિલોસોફર. જીંદગીના રંગોની આગોતરી અને આગવી પરખ. સાચું તો કહે, પણ કટાક્ષ સાથે કહે. લોકોની, ખાસ તો અહંકારી એવા શાસક સામાજીક ઠેકેદારોની રમૂજવૃત્તિ જરાય સતેજ નહિ. સોક્રેટિસનો વિનોદ એમને ખૂંચે. એના સેટાયર એમને લાગે. માણસ ખાલી વાતો કરતો હતો, બીજો ગુનો તો હતો નહિ. પણ ચોકઠાંમાં મિસફિટ હતો એટલે ઝેર આપી પરમેનેન્ટલી ખામોશ કરી દેવાયો. ડિટ્ટો ઓશો રજનીશ.

એન્થની બર્જેસની એક વિવાદાસ્પદ છતાં વખણાયેલી નોવેલ હતી : ક્લોકવર્ક ઓરેન્જ. સ્ટેન્લી કુબ્રિક જેવા જીનિયસે એના પરથી ફિલ્મ બનાવેલી. જે-તે સમયે સુધરેલા લોકશાહી દેશોને ય આ 'એક્સ્ટ્રીમ ફ્રીડમ' પચાવવામાં ભારે પડી ગયેલી. 'ક્લોકવર્ક ઓરેન્જ'નો નાયક, રાધર પ્રતિનાયક એલેક્સ તો આવારાગર્દી કરતો રખડુ ટીનેજર છે. ચોરી કરે, કારણ વગર થ્રિલ ખાતર હિંસા કરે. ઉઘાડેછોગ સેક્સ કરે, છેડતી-મોલેસ્ટેશન કરે. પણ દિમાગી રીતે તેજ. ઊર્જા અખૂટ. એની ખુદની એનર્જી એનાથી કન્ટ્રોલ ન થાય. અંતે એની ધરપકડ કરીને સમાજસુરક્ષા ખાતર એને જેલમાં સતત ઈલેક્ટ્રિક શોક આપીને 'વેજીટેબલ' બનાવી દેવામાં આવે છે.

આ  સિમ્પલ ક્રાઈમસ્ટોરી નહોતી. ક્રાઈમ એમાં ફ્રીડમનો સિમ્બોલ હતો. ઈન્ડિવિજ્યુઅલ ચોઈસથી જીવવાનો. લેખકનો સૂર એ હતો કે સારું પણ ફરજીયાત લાદી ન શકાય. સારા અને ખરાબની 'ચોઈસ' યાને પસંદગીની સ્વતંત્રતા તો હોવી જ જોઈએ. નહિ તો આજે 'સારા' માટે એ છીનવી લેનાર ક્યારે 'ખરાબ' ઠોકી બેસાડશે ઘેટાંઓ ઉપર એ હિટલર જેવા ઉદાહરણોમાં કે જાતી જીંદગીએ ધૃતરાષ્ટ્રની જેમ વારસામોહમાં ખતમ કરતી ક્રાંતિઓમાં આપણે જોયું જ છે. પ્રાઈવસી માટેનો ભારતીય ભાષાઓમાં શબ્દ જ નથી સરખો, ત્યારે આ ડોઝ તો બહુ હેવી થઈ જાય. ચોઈસસ્વાતંત્ર્ય તણી વાત જ નહિ, અમલ કરનાર પણ તત્કાલ મિસફિટ થઇ જાય.

બધાને ગોળગોળ વાતો કરનારા, કોણીએ ગોળ ચોંટાડનારા ગમે છે. ઈન્સ્ટાગ્રામ પર અંગપ્રદર્શન કરતી તસવીરો મુકતી સ્ત્રીઓ આંખ મીચકારી પૂછે છે, 'ક્યા દેખતે હો ?' ને ''આંખો''. એવા જવાબ પર લાઇક કરે છે. સાચો જવાબ આપો તો એમને માઠું લાગી જાય. તો પછી ઑનેસ્ટી ઈઝ બેસ્ટ પોલિસી ક્યાં રહે ? આઈ લવ યુ બોલી, નાટકો કરીને છેતરનાર કે ઈવન ખોટા દાવાઓ કરી માંગા નાખી મેરેજ કરનાર સાથે સ્માઇલ કરી સેલ્ફી પડાવનારા સારપનો માસ્ક ઓઢેલા શેતાનો કરતા ખુલ્લેઆમ (પર્સનલી ટાર્ગેટ કરનાર, વર્કપ્લેસ પર સોદા કરનાર મીટૂ છાપ અબ્યુઝર હેરેસર નહિ) સૌંદર્યને બિરદાવનાર કે એડલ્ટ હ્યુમરને માણનાર પારદર્શક લોકો ઓછા ખતરનાક હોય છે. એ નોર્મલ પુરૃષ તરીકે પોતાની વૃત્તિઓ છુપાવતા નથી, પણ કોઇની સાથે બળજબરી, ગેરવર્તન કે ધરાર સ્પર્શ સુદ્ધાં કરતાં નથી. પણ ખુલીને લહેરથી જીવે છે, ઉંચી ઉંચી બ્રહ્મચર્યની કે ડાહી ડાહી આદર્શવાદી વાતો નથી કરતા,  માટે સોસાયટીની  વ્યાખ્યામાં મિસફિટ છે.

આવા દરેક મિસફિટ, એ આઇન્સ્ટાઇન જેવા સાયન્ટીસ્ટ હોય કે જૉબ્સ જેવા ઇનોવેટર, પિકાસો જેવા આર્ટીસ્ટ હોય કે ચાર્વાક જેવા ફિલોસોફર - એ રેબેલ, ક્રાંતિકારી, બળવાખોર હોય છે. જીવતાં ત્યારે કૃષ્ણ ય મિસફિટ જ રહ્યા. પણ સ્માર્ટ હતા એટલે સ્થિતપ્રજ્ઞાતાથી સુખેદુખે સમેકૃત્વા, લાભાલાભૌ જયાજયોનું બેલેન્સ કેળવી ગયા. અને આનંદ માણવામાં દેખાડો કે કંજૂસાઇ કરવાને બદલે પ્રવૃત્ત રહ્યા. પણ વિધાઉટ પરમેનન્ટ એટેચમેન્ટ. આરામ હોય કે કામ, ક્ષણ સર્યા પછી કર્મયોગી બની સરકી જવાનું.

પણ તો ય સમાજને તો કડવી વાત કહેનાર, પોતાની મરજીથી મોજ કરનાર કાયમ ટ્રબલમેકર જ લાગે છે. એમને એ ખ્યાલ નથી આવતો કે 'ગિફ્ટેડ' કહેવાતા લોકોમાં જે વરદાન છે, એ જ શ્રાપ છે. એ બધા જ જગતને, જીવનને જરાક જુદી દ્રષ્ટિએ જુએ છે. એમની ક્ષમતા કે પ્રતિભાનું રહસ્ય પણ આ જ છે. એટલે તો કોઇ લેખકના શબ્દો, કોઇ ફોટોગ્રાફરનો એંગલ ગમી જાય છે. એ સરપ્રાઇઝ કરે છે. પણ આવા મિસફિટ લોકોને નિયમોના બંધનો ગમતા નથી. જનરલાઇઝ ડિસીપ્લીન ટોળા માટે હોય છે, અને આવા મુક્ત આત્માઓ એનાથી બહાર, કહો કે ઉપર હોય છે. વિવેકથી કાયદાનું પાલન કહેવાતા સારી સારી વાતો કરનારા કરતા વધુ કરે. પણ એમને 'સ્ટેટસ ક્વૉ' એકધારી સ્થિરતા, રૃટિન મોનોટોની કંટાળો આપે છે. કોઇને નડયા વિના, બલ્કે ઘણી વાર તો બીજાને દિશા બતાવી એ લોકો કાયમ 'જરા હટ કે' જ જીવે છે. એમને દેખાડાના પણ લગભગ ફરજીયાત જેવા સામાજીક વ્યવહારો જ મર્યાદિત વર્ષોના જીવનમાં બોજ લાગે છે, બંધન લાગે છે. લગ્નનો હરખ હોય કે મરણનો શોક. આ બધું જ એ અનુભવી શકે ભીતરથી. પણ વ્યક્ત કરવા માટે જવું એમના મનના વિચારો કે મૂડ પર શિકારી તરાપ જેવું લાગે. કારણ કે, એમની અંદર જુદો અવાજનો ચરખો  ફરે  છે. એમને ડિફરન્ટ  મ્યુઝિક સંભળાય છે.

મિસફિટ એટલે એવા ય લોકો જે ખુદની મરજીથી સ્પેશ્યલ ટેક્સી કરી મન થયું હોય એ ખાવા જાય, પણ ધરાર કોઇક જમવા આવવાનો આગ્રહ કરે તો એમના દિમાગનો પારો અંદરથી હલ્ક જેવો થઇ જાય. મિસફિટ એટલે એવા લોકો જેમને એમનું એકાંત અને એમનું મૌન વહાલું હોય. પરાણે રિસ્પોન્સ મેળવવા કે કંપની ખાતર અચાનક ચોંટી જતા, આગ્રહ કરતા, બોલબોલ કરી માથે પડેલા હમસફર થઇ જતા ચાહકો પણ એમને શત્રુ જેવા લાગે. આ કોઇ તોછડાઇ નથી, કે સાઇકિક બીમારી પણ નથી. આ એમનું આક્રોશમિશ્રિત રૃદન હોય છે, એમના અંગતના એકાંતમાં થતા એન્ક્રોચમેન્ટના એમના હૈયા પર રીતસર ઉઝરડા પડતા હોય છે ! એમને ફીલિંગ થાય કે હોય એવો સહવાસ ગમે, પણ એમના પર ધરાર ધસી જતા લોકોનો ચહેરા પર સ્માઇલ રાખે, તો ય અંદરથી અણગમો અનુભવે. એટલે જ વિજ્ઞાાનીઓ કે કલાકારોના ધૂની, તરંગી, ક્રોધી હોવાના અઢળક કિસ્સાઓ છે.

મેરેલીન મનરોએ એટલે જ કહેલું કે ''તમે મારા વર્સ્ટ (ખરાબ)ને સહન ન કરી શકો, તો તમે મારા બેસ્ટના અધિકારી નથી !'' સ્વભાવ શબ્દમાં 'સ્વ' છૂપાયેલો છે. કેવળ વિનય, સ્મિત, ભાવાવેશમાં જ રહે એ તો બદમાશ નાટકિયાઓ જ હોય. માણસના તો સમય-સંજોગો મુજબ રંગો ફરે ય ખરા. નાદાનો બધું જ બ્લેક એન્ડ વ્હાઇટમાં મેવા ટેવાયેલા હોય. ગ્રે એરિયાઝ પણ હોય એ સમજવા જેટલી  પરિપકવતા  એમની હોય નહિ.

એટલે મોટા ભાગના મિસફિટ લોકોએ ટીકાઓ અને ગેરસમજણોનો ભોગ બનવું પડે. એમને ચાહનારા કે વખાણનારા હોય જ. પણ પૂરા ઓળખ્યા - સમજ્યા વિના વખોડનારા ય હોય. નિકટ સ્વજનો ય એમના દુશ્મન બને. સોક્રેટિસની પત્ની ઝેન્થ્રેપી જ એમને સમજી નહોતી શકી. જીસસ સાથે દગો એમના જ શિષ્ય ને નિડર એવા જુડાસે કરેલો. ગાંધીને હિન્દુએ અને લિંકનને વ્હાઇટ અમેરિકને પતાવી દીધેલો. વિચાર તો તલવાર જેવા હોય, ન સમજાય તો ય અસર કરે. ઉકળાટ ને ધૂંધવાટ પેદા કરે. ઈમ્તિયાઝ અલીની 'રોકસ્ટાર' ફિલ્મમાં શમ્મી કપૂર એક વખત એવો ડાયલોગ બોલે છે કે ''આ મોટું પંખી છે, એ તમારા પિંજરામાં સમાશે નહિ !''

હા, એકબીજા સાથે ગોઠવાઇ જતાં આકારોના જીગ્સો પઝલમાં આવા ઉફરા અને વેગળા ચાલનારા લોકો ફિટ નથી થતા, એટલે તો મિસફિટ છે. વર્તમાન માટે એ ક્રેઝી છે, ભવિષ્ય માટે એ ગેમ ચેન્જર છે. સૂરજ દૂરથી પ્રકાશ જ નહિ, હરિયાળીને પોષણ પણ આપે. પણ નજીક જનારે દાઝવાની તૈયારી જ રાખવી પડે. જાતે બળ્યા વિના બીજાને  આપવાનું અજવાળું  આવે ક્યાંથી ?

હા, હરગીઝ એવું ન માનવું કે મિસફિટ એટલે ક્રાઇમનું લાયસન્સ. ગમે ત્યારે ગમે એની પર હાથ ઉપાડનારા, કૂથલી કરનારા, લાગ જોઇ કોઇને ફસાવનારા, નશો કરીને ડિંગલ કરનારા, નાનીનાની વાતોમાં અભદ્ર તોછડાઇ કરનારા, બધાને નકામા કે નાના માનનારા ગુમાની, ખૂની, ડાકુ આ બધા એન્ટી-સોશ્યલ છે. એટલા માત્રથી જ એ મિસફિટ નથી. આવા દાધારંગા દોગલા દરિન્દાઓના બચાવની વાત જ નથી.

પણ મિસઅન્ડરસ્ટૂડ થનાર જીનિયસ કે સેન્સેટિવ સૉલની વાત છે. જે ડિપ્રેશનમાં રહેલ વ્યક્તિને બહાર આવવામાં મદદ કરે છે, પણ એનો ગેરલાભ લેવા લુચ્ચાઇપૂર્વક એને પોતાની આભાના ગુલામ બનાવતા નથી. જે ક્રિએટીવ છે, સંવેદનશીલ છે. જે જગતની બૂરાઇઓ અને દુરાચારોથી ખળભળે છે ! જેમને અતિજ્ઞાાનનો શ્રાપ મળેલો છે. જેમની પાસે એટલું બધું છે કે ઠાલવ્યા વિના રહેવાતું નથી. એમાં દલીલે ચડી જાય છે, જેમને આવતીકાલનું સત્ય આજે દેખાય છે એટલે ક્લેરિટીની એરોગન્સમાં સ્પષ્ટવક્તા બચી જાય છે, એટલે સામેનાઓને લાગે છે કે આ જોહૂકમીથી પોતાનો કક્કો ખરાવનાર સ્વકેન્દ્રી છે. એમની પાસે એટલું જ્ઞાાન નથી કે એ તર્ક અને તથ્ય વચ્ચેનો ભેદ સમજી શકે છે. સજ્જતા એમને લાગે છે, માટે પોતાનો ઇગો ઘવાતા  એ  સામાને ઇગોઇસ્ટિક  જાહેર કરી દે છે.

લોકો એટલું ફિક્કું જીવે છે કે કોઇની રસિકતા એમનાથી સહન નથી થતી. છૂપી જલન થાય છે, કોઇ નિજમસ્ત રહી ભોગો ભોગવે કે આનંદ કરે એની. કાર્ટૂન માટે ય કટાર કાઢનારા જંગલી સમાજ પાસે બીજું હોય પણ શું ? દોસ્તોયવસ્કીની 'ઈડિયટ' કથામાં સમાજથી દૂર ઉછરનાર માણસ નગરમાં આવે છે, ત્યારે સ્ત્રી-પુરૃષ સહિતના બધા પ્રપંચીઓને 'મૂરખ' લાગે છે. એના ભોળપણ ખાતર એને પાગલ ઠેરવી દેવાય છે. એનાથી આકર્ષાતી સ્ત્રીઓ ય એ કાયમ એનો થઇ નથી રહેતો એ મુદ્દે ખીજાય છે ! ધૅટ્સ ઈટ. આઉટસાઈડર ઈઝ ઈડિયટ.

જાતઅનુભવે આમ જ ઘેર ભણીને પછી દુનિયાદારીમાં કદમ મૂક્યા પછી અને અઢળક કડવા સેટબેક પછી તેમજેમ આર્ટ ઓફ સર્વાઇવલ શીખ્યા પછી સમજાય છે કે તમારી અંદર એક બાળક જીવતું હોય, એનું વિસ્મય તમારા દિલમાં ધબકતું હોય ને 'સેન્સ ઓફ હ્યુમર'ને 'સેન્સ ઓફ વન્ડર'ની આંખે તમે દુનિયા નિહાળતા હો - તો તમે પ્રકૃતિની પરમ આસ્તિત્વની ડિઝાઇનમાં ફિટ છો. પણ અભી બોલા અભી ફોકની દુનિયામાં મિસફિટ છો. ખરેખર તો લગ્ન કે જોબના બંધનમાં ન હોય એવા આઝાદમિજાજથી લોકો આપણે ત્યાં મનોમન ડરે છે. કારણ કે  આવી વ્યક્તિ એમના  માપમાં મપાતી નથી.

સૉ વૉટ ? આવા હોઇએ ને જીવીએ એ જીત્યા બરાબર છે. ટુ હેલ વિથ અધર્સ ઓપિનિયન. આ જ અલ્ટીમેટ વિજય છે : બીજાઓની ડેફિનેશન પર ડાન્સ કરવાનો ઈન્કાર કરવો તે ! શુભ વિજયાદશમી.

ઝિંગ થિંગ

આ દુનિયાના લોકો આ દુનિયાની રીત

કદી સારા  માણસને ફાવે નહીં

જીવો તો  કરે  દાટવાની વાત

મરો તો દફન કરવા આવે નહિ

દુનિયા ન કોઇ વાત બરાબર  કહેશે

જીતો જો જમાનાને, સિકંદર  કહેશે

ખૂબીને  રજૂ કરશે એ ઉલટી રીતે

પાણીમાં કરો માર્ગ તો  પથ્થર કહેશે (મરીઝ)