કાળી રાત, કાળી ઓઢણી, કાળી ચીસ - ચુનીલાલ મડિયા

બાળક સૂતું રહ્યું અને માથેમાથાં ન સૂઝે એવા ઘેરા અંધકારમાં કાળી ઓઢણી ઓઢેલ એક પડછાયો આશાભર્યા ડગ માંડતો સાઈડિંગ ઓળંગી રહ્યો.

પુત્ર-મિલનની તાલાવેલીએ જ માતાના ખોળિયામાં પ્રાણ ટકાવી રાખ્યો હશે, પણ જીવતા પુત્રને બદલે એના મૃતદેહનું જ મિલન થતાં હવે એને જિવાડનાર કોઈ જિજીવિષા નહોતી રહી.

ચારેય કોર અંધકાર ભર્યો હતો. આવા ઘોર અંધારામાં યાર્ડને બન્ને છેડે ઊભેલા સિગ્નલમાં ટમટમતા લાલ દીવા કોઈ વિકરાળ પશુઓની તાતી આંખ જેવા બિહામણા લાગતા હતા.

અંગેઅંગ ઠૂંઠવાઈ જાય એવો ઠાર વરસતો હતો. હેમાળા જેવી ટાઢમાં સ્ટેશન આખું જાણે કે ટૂંટિયાં વાળીને સૂતું હતું. આમેય મધરાતનો સુમાર હોવાથી યાર્ડમાં અને આજુબાજુ સૂનકાર તો છવાઈ જ ગયો હતો. એમાં વળી વીંછીના ડંખ જેવી કાતિલ ઠંડીને લીધે આખું વાતાવરણ જાણે કે નિ:સ્તબ્ધ બની ગયું હતું.

વદ બારસની રાત, જાણે કે સોયરું ઘૂંટયું હોય એવી કાળીડિબાંગ લાગતી હતી. સ્ટેશનના પ્લેટફોર્મ પરના દીવા પણ, કેરોસીનની કરકસર ખાતર ટ્રેનને ટાઈમે જ પેટાવાતા હોવાથી, ચારેય કોર ઠાંસોઠાંસ અંધકાર ભર્યો હતો. આવા ઘોર અંધારામાં યાર્ડને બન્ને છેડે ઊભેલા સિગ્નલમાં ટમટમતા લાલ દીવા કોઈ વિકરાળ પશુઓની તાતી આંખ જેવા બિહામણા લાગતા હતા.

આવા નિ:સ્તબ્ધ વાતાવરણમાં સ્ટેશન- માસ્તરની ઓફિસમાં મોર્સ સાઉન્ડર ઉપર ઊતરતા તારસંદેશનો એકધારો ટક ટક..ટક ટક અવાજ વધારે પડતો મોટો અને કર્કશ લાગતો હતો. આ યાંત્રિક અવાજ સાથે થોડે થોડે આંતરે નજીકની સીમમાંથી તરસ્યાં શિયાળિયાંની લાળી સંભળાતી ત્યારે વાતાવરણ વધારે બિહામણું લાગતું હતું...

થોડીવારે શન્ટરો, સિગ્નલમેન અને એક-બે કુલીઓએ ભેગા થઈને સામેની સાઈડિંગમાં તાપણું પેટાવ્યું. તાપણાના ભડકાની આસપાસ ગોળકૂંડાળે ગોઠવાઈ ગયેલા એ માણસોમાં કોઈએ સરકારી ઓવરકોટ પહેર્યા હતા, તો કોઈએ બનૂસ ઓઢ્યાં હતાં. તાપણાના રાતાચોળ ઉજાસમાં એમની મુખાકૃતિઓ ઉપર તેજરેખાઓ સંતાકૂકડી રમતી હતી.

તાપણાની ઉષ્મામાં પોતાના ઠૂંગરાઈ ગયેલા હાથપગ શેકતાં શેકતાં સમય પસાર કરવા માટે તેઓ ટોળટપ્પાએ ચડયા હતા. અલકમલકની વાતો થતી હતી. પણ બધી જ વાતો, ફરી ફરીને અશ્લીલ રસના કેન્દ્ર ઉપર આવી ઊભતી હતી અને એ એકેક અશ્લીલ તુક્કા ઉપર આખી મંડળી અમાનુષી અટ્ટાહાસ્ય વેરતી ત્યારે નરમેધયજ્ઞા કરી રહેલા અઘોરીઓના હર્ષનાદ જેવી હવા જામતી હતી.

હવામાંથી જાણે કે હિમ વરસતું હતું અને એની સામે આ તાપણાનો ભડકો પણ કશી રાહત આપતો નહોતો. ગોદડાં જેવાં જાડાં બનૂસમાં લપેટાયેલાં આ માણસોનાં શરીરમાં, સૂસવતો શીળો વાયરો કમ્પારી મૂકી જતો હતો. અને એમનાં જડબાંની બત્રીસી વચ્ચે ડાકલી બજાવી જતો હતો. તેથી એક માણસ થોડી થોડી વારે મંડળીમાં એક શીશો ફેરવતો હતો. એ શીશામાં દારૃ નહોતો... દારૃ ખરીદવા જેટલી આ ગરીબ માણસોની ગુંજાસ નહોતી... એ તો હતો... મેથિલેટેડ સ્પિરિટનો શીશો. રેલવેના ગોદામમાંથી ચોરેલો, કાચા સ્પિરિટનો શીશો. એ કાચેકાચા સ્પિરિટના એકાદબે ઘૂંટડા ભરી ભરીને સહુ દિલમાં કાંટો જાળવી રહ્યા હતા અને ફરી ફરીને સ્ત્રી નામના પ્રાણી ઉપર કેન્દ્રિત થતી મજાકો માણી રહ્યા હતા.

આખરે મંડળીમાંથી એક માણસ ઊભો થયો અને પ્લેટફોર્મ પર આવ્યો. એણે એક પછી એક કાચની પેટીમાંના દીવા પેટાવવા માંડયા. એક ખીંટી ઉપર ટિંગાતી લાલ- લીલી બત્તીઓ ઉતારીને એમાં પણ દીવા કર્યા.

અંદરના ઓરડામાંથી સંભળાતા તાર-યંત્રના એકધારા ટકટકાટમાં કશોક ફેર પડયો... બે સ્ટેશનો વચ્ચે સામસામો સંદેશવિનિમય થઈ ગયો. માસ્તરે ઊંઘભર્યા અવાજે સાંધાવાળાને સૂચનાઓ આપી ને એક ખખડધજજ આંબલીના ઝાડની ડાળીએ ટિંગાતા લોખંડના પાટાના ટુકડા ઉપર સાંધાવાળાએ ટકોરા પાડયા. આગળના જંક્શન ઉપર ડાઉન ટ્રેન 'લાઈન' થઈ ગઈ હોવાની જાહેરાત થઈ.

ઝમઝમ કરતી રાતના નીરવ વાતાવરણમાં લોખંડના બે ટુકડાઓએ પાડેલા ટકોરાનો અવાજ અનેકગણો સંવર્ધિત થતો લાગ્યો. એ ટકોરોના પગલે પગલે બીજા અવાજો પણ ઊઠવા લાગ્યા. સ્ટેશન પરની હોટેલવાળો લાંબું બગાસું ખાઈને ઊઠયો અને સગડીમાં કોલસા ભાંગવા લાગ્યો. ટ્રેનના ઉતારુઓ પાસેથી ભિક્ષા માગવા માટે એક બાબાએ તસબીમાં લોબાન છાંટયો. એક બળદગાડું આવી ઊભું. એકાદ ઘોડાગાડીના ઘૂઘરા પણ રણકી ગયા. થોડાક પાનબીડીના ટોપલા ને પારસલો ઠલવાયાં, બેચાર છડિયાં ટિકિટબારી ઊઘડવાની રાહ જોતાં લાઈનમાં ઊભાં.

પ્લેટફોર્મની ફરસબંધી ઉપર જ ઊંઘી રહેલા એકલદોકલ મુસાફરો આળસ મરડીને બેઠા થયા. સાઈડિંગમાં ધડીમ ધડીમ અવાજ સાથે ભારખાનાના ડબા ભટકાયા. ગુડ્ઝના અનાજની ગૂણોમાં મોઢું નાખીને ભરપેટ ધરાઈ રહેલી એક ગાય ભાંભરી. કોઈ શન્ટરના ઘરમાં કાચી ઊંઘમાંથી જાગી ગયેલું છોકરું રડી ઊઠયું. એને માતાએ મીઠા હાલા નાખ્યા. આંબલી પર માળો બાંધીને પોઢેલાં પંખીની પાંખોનો ફ્ફડાટ સંભળાયો ને શમી ગયો. નજીકના ખેતરમાં એક ચીબરી બોલી...

ટિકિટબારી પર કપાતી ટિકિટો ઉપર ઘડઘડ અવાજે તારીખો પડવા લાગી.

શગે બળતા તાપણાની જ્વાળાઓ શમવા લાગી. તાપનારાઓ ઊભા થઈને પોતપોતાને કામે વળગ્યા. પ્લેટફોર્મ ઉપર કરંડિયા, થેલા ને બારદાનનો ઢગલો થઈ ગયો.

ફરી લોખંડના ટુકડાઓએ ટકોરા પાડયા. આગળના જંકશન ઉપરથી ગાડી છૂટી ગઈ હોવાની જાહેરાત થઈ. માણસો વધારે સાબદા થયા. રેલવેનો એક પોલીસ હાથમાં ટોર્ચ- બેટરી લઈને ખોંખારા ખાતો ખાતો લટાર મારવા લાગ્યો : એણે હોટેલવાળા પાસેથી અલિખિત લાગા તરીકે એક ડબલ-કપ ચા મફત પીધી અને પછી પાનવાળા પાસે જઈ પહોંચ્યો.

ફાર સિગ્નલ પાસે એંજિનની બત્તીનો ઉજાસ દેખાયો. તુરત સિગ્નલના લાલ દીવા લીલા બની ગયા. ટ્રેનનાં પૈડાંનો ધમધમાટ પણ સંભળાયો. એ ધીમો અવાજ ધીમે ધીમે વધવા લાગ્યો.

અને પલકવારમાં તો છક્ છક્ છાકોટા નાખતું એંજિન ભારખાનાં અને ઉતારુઓના ડબાની મિક્સ ટ્રેન લઈને આવી ઊભું.

કાળી રાતે પણ ઘડીક વાર પહેલાંના નિર્જન વાતાવરણમાં કલબલાટ મચી ગયો. ઉજાગરો વેઠેલી આંખો ચોળતા કેટલાક પેસેન્જરો ઊતર્યા, કેટલાક ચડયા. લગેજ- વાનમાંથી થોડોક માલ ઊતર્યો, થોડોક ચડયો. મોખરાનાં બે વેગન કપાઈ ગયાં ને સાઈડિંગમાં ધકેલાઈ ગયાં. સાઈડિંગમાંથી વળી બીજાં બે વેગન જોતરાઈ ગયાં. ગાડીની લાઈન કિલયરનું બીંડલ ડ્રાઈવરને સુપરદ થઈ ગયું. 'શાન્તાનુકૂલ પવનશ્ચ'સૂચવતી લીલી બત્તી ઝબકી ગઈ. ગાર્ડે સિસોટી વગાડી, એંજિને આર્ત અવાજે તીણી ચીસ પાડી અને ગાડી ઊપડી... ભખ.. ભખ... ભખ... ભખ...

જેટલી ઝડપે ઘોંઘાટ મચ્યો હતો એટલી ઝડપે એ ઓસરવા લાગ્યો. ઊતરેલાં છડિયાં પગપાળાં કે વાહનમાં બેસીને દૂરના ગામ ભણી વિદાય થઈ ગયાં. ટિકિટબારીના ગોખલા પર ધડાક કરતુંકને પાટિયું વસાઈ ગયું. હોટેલમાં કપરકાબીના ખખડાટ બંધ થઈ ગયા. સગડીમાં કોલસાનો તતડાટ શમી ગયો, ચોકિયાત પોલીસના મર્દાનગીભર્યા ખોંખારા શાંત થઈ ગયા. ઓફિસમાંનું તારયંત્ર પણ ઉપલે સ્ટેશને સંદેશો પાઠવીને બંધ થઈ ગયું.

ટ્રેનના ખખડાટ- ભભડાટને લીધે આંબલી પર જાગી ઊઠેલાં પંખીઓ પાછાં ઊંઘી ગયાં. છડિયાંઓને મૂકવા આવેલી ઘોડાગાડી ઘૂઘરા ગજવતી ગજવતી ગામ તરફ ચાલી ગઈ. બધો શોરબકોર બંધ થઈ ગયો. બધો ગજર ભાંગી ગયો અને ફરી પાછો સ્ટેશન ઉપર સોપો પડી ગયો.

ફરી પાછા છવાયેલા એ સૂનકારમાંથી એક બાળકનો અવાજ ઊઠયો : ઊંઆં..ઊંઆં..ઊંઆં..

સહુ ઉતારુઓ ચાલ્યા ગયા, છતાં પ્લેટફોર્મ ઉપર કાળી ઓઢણી ઓઢેલી એક બાઈ ઊભી રહી હતી. એની ગોદમાં એક બાળક હતું અને એની ઊંઘમાં ખલેલ થઈ હોવાથી તે રડતું હતું.

એક સાંધાવાળાએ આવીને બાઈને કશી પૂછપરછ કરી. જાણવા મળ્યું કે અંધારી રાતે આ એકલ પ્રવાસી ભૂલથી એક આગોતરા સ્ટેશને ઊતરી પડેલ છે.

હવે? હવે તો વહેલી પરોઢે પેસેન્જર ટ્રેન આવે એમાં જ એ જઈ શકે.

બાઈ ગભરાઈ ગઈ. આ અજાણી જગ્યામાં એ રાતવાસો ક્યાં રહેશે? કેવી રીતે રહેશે? કોને આશરે રહેશે?

આવે સમયે, આવે સ્થળે કવચિત જ સાંભળવા મળતા સ્ત્રીના અવાજે ઘણાય માણસોના કાનને ચમકાવી મૂક્યા.

આજુબાજુ ગુપ્ત રીતે સંચાર થવા લાગ્યો.

બાળક વધારે મોટા અવાજે રડવા લાગ્યું.

માતાએ છોરુને છાતીએ લીધું, પણ એથી એનું રુદન શમ્યું નહિ.

માતાનો અને બાળકનો આ બેવડો બોલાશ સાંભળીને આસપાસમાંથી કેટલીક તાતી આંખો એ કાળી ઓઢણી ઉપર નોંધાઈ રહી.

ઠરતા જતા તાપણામાંથી બાવળની ગાંઠના અંગારા હજી ઓલવાયા નહોતા. એના રાતાચોળ કોયલાનો ઝગારો આ કાળી રાતે વધારે રતૂમડો થવા લાગતો હતો. અને રાત ભાંગતી ગઈ તેમ તેમ ઠાર પણ વધવા લાગ્યો હતો. કોઈ કહેતું કે આજે હિમ પડશે ને માટલાનાં પાણી થીજી જશે. સીમમાં રખોપિયાઓને ભય લાગતો હતો કે આ હેમાળામાં રીંગણી બળી જશે ને ધોરિયા- ક્યારાનાં પાણી થીજીને બરફ બની જશે.
પાછલી રાતના ઝમઝમ કરતા અવાજમાં તમરાંનો તમતમ અવાજ તાલ પુરાવતો હતો, અને એ બન્ને અવાજ સાથે બાળકના રુદનનો ઊંઆં..ઊંઆં અવાજ એકરસ થઈ જતો હતો.

અસહાય માતાને હવે પોતાની રક્ષાની ચિંતા નહોતી, બાળકને છાનું રાખવાની જ ફિકર હતી. અહીં ક્યાંક દૂધ મળશે કે કેમ એવી એણે પૃચ્છા કરી.

પરગજુ સાંધાવાળાએ એને સહાય કરી : સાઈડિંગની પેલી પારના ખેતરમાં ઢોર બાંધ્યાં છે, ત્યાં તપાસ કરીએ તો ખેડૂત કદાચ થોડું દુધ દોહી આપે.

બાઈ હાથમાં પાણી પીવાનું પવાલું લઈને ઊભી થઈ. છોકરાને પણ કાખમાં લીધું, પણ સાંધાવાળાએ સમજાવ્યું કે આવા ટાઢોડામાં છોકરાને ખુલ્લામાં લઈ જવું સલાહભર્યું નથી, અહીં સ્ટેશનની છાપરી તળે જ એ છો સૂતું રહે.

બાળક સૂતું રહ્યું અને માથેમાથાં ન સૂઝે એવા ઘેરા અંધકારમાં કાળી ઓઢણી ઓઢેલ એક પડછાયો આશાભર્યા ડગ માંડતો સાઈડિંગ ઓળંગી રહ્યો.

દરમિયાનમાં બાળકનું રુદન ધીમું ધીમું પણ ચાલુ રહ્યું, તાપણાના અંગારા તગતગતા રહ્યા, નીરવ રાતે તમરાંનો અવાજ એકસૂરે સંભળાતો રહ્યો.

અનાજના કોથળામાં મોકળે મને મોઢું નાખીને બુકરડો બોલાવી રહેલી ગાય ફરી ભાંભરી, એના જવાબમાં વાછરડાએ મીઠું બાંબરડું નાખીને હોંકારો આપ્યો.

અને એ બાંબરડાના અવાજ સાથે જ એક નિરાધાર અને નિ:સહાય માનવશરીરની કાળી ચીસ સાઈડિંગની દિશામાંથી ઊઠી.

ભાંગતી રાતે, નિર્જન વાતાવરણમાં એ ચીસ વધારે ભયંકર લાગી. પણ એનો ધ્વનિ ઊઠયો એવો જ પાછો શમી ગયો. ચીસ પણ જાણે કે અડધેથી કપાઈ ગઇ હોય એમ લાગ્યું : કેમ જાણે એના મોઢા આડે કોઇએ કશીક આડશ દઇ દીધી હોય, ડૂબો દાબી દીધો હોય, મૂંગો પહેરાવી દીધો હોય!

હવામાં જાણે કે કોઇની બૂમ કે કોઇના ચિચિયાનાં આંદોલનો ઊઠયાં જ નથી, એવી શાંતિ પથરાઈ ગઈ. ચીસનો તીવ્ર ધ્વનિ જે સ્વરમોજાં ફેલાવી ગયો, એ મોજાં એવી નીંભર વ્યક્તિઓને કાને અથડાયાં, કે જેમના કાન આવા આર્તનાદો સાંભળવાને ટેવાઈ ગયા હતા. એમના સરવા કાનને તો આ ચીસ સાંકેતિક સૂચન સમી નીવડી.

લાઈટમૅને આવીને પ્લેટફોર્મ પરના દીવા એક પછી એક ઓલવવા માંડયા.

છાપરી તળેનો રહ્યો સહ્યો ઉજાસ પણ દૂર થયો.

ટાઢા હિમ જેવા ઓટાની ફરસબંધી ઉપર ફૂલ જેવું બાળક માતાની ગોદ શોધવા આમથી તેમ તરફડતું રહ્યું અને સૂસવતો વાયરો ઠાર વરસાવતો રહ્યો.

થોડે થોડે સમયે, સાઇડિંગની દિશામાં એક પછી એક પડછાયાની ભેદી હિલચાલ થતી રહી, કોઇક પૂર્વયોજિત લશ્કરી વ્યૂહની જેમ સિગ્નલમૅનનો ખોંખારો સંભળાયો, બાબાની તસબી દેખાઈ, પોલીસની બૅટરી ઝબકી, હોટેલવાળાની બીડીનો તિખારો ચમક્યો.

બધે જ નિ:શબ્દ મૌન પથરાઈ ગયું. માત્ર ઠાર જામતો ગયો તેમ તેમ થરથરતા બાળકનું ક્રંદન વધતું ગયું. સીમને કાંઠે શિયાળિયાંની લાળી વધતી ગઈ. ઘડિયાળના ટક ટક અવાજની જેમ તમરાંનો તમતમ અવાજ અવિરત ચાલુ રહ્યો.

વહેલી પરોઢની પેસેન્જર ટ્રેનનો સમય થયો ત્યારે કલાકેક અગાઉ તારયંત્ર પર ફરીથી 'ડોટ'ને 'ડૅશ'ની સંજ્ઞાાઓ બોલવા લાગી. પણ હવે આ બાળકનું ક્રંદન કોણ જાણે કેમ પણ સાવ શમી ગયું હતું. મૂંગી રાતે હવે એકમાત્ર તાર-યંત્રનો અવાજ ભારે કઢંગો લાગતો હતો.

એવામાં સાઇડિંગને સામે છેડે એક ભારખાનાનું બારણું ભડાક કરતુંકને ભટકાયું અને એ દિશામાંથી એક સ્ત્રીના શરીરનો પડછાયો બેફામ ઝડપે દોડતો આવતો જણાયો. એ શરીર નખશિખ નવસ્ત્ર હતું - માત્ર એના મોઢા ઉપર કાળી ઓઢણીનું મુશ્કેટાટ બંધન બંધાયું હતું. સ્ત્રીને પોતાની સ્થિતિનું ભાન નહોતું. સદ્ભાગ્યે કાળા નિતાર જેવો અંધકાર આ માતાની લાજ-આબરૃ રક્ષવા એને જાણે કે વિશાળ ઓઢણી ઓઢાડી રહ્યો હતો.

બાળકનું રુદન તો બંધ થઇ ગયું હતું, એટલે અંધારામાં એને શોધવું મુશ્કેલ હતું. સ્ત્રી બાવરી બાવરી આમતેમ ખોળવા લાગી અને આખરે, આંતરસ્ફુરણાથી જ પેલા ઓટા નજીક આવી ઊભી. પોતાની કૂખના જન્મેલાને શોધતાં જનેતાને શી વાર? તુરત એ બાળકને વળગી પડી પણ...

પણ એ જીવ, થોડા કલાક પહેલાં પોતે છોડયો હતો એવો ઉષ્માભર્યો, જીવતો જાગતો જીવ નહોતો. એ તો વરસતા ઠારમાં ઠરીને ઠીકરા જેવું થઇ ગયેલું, જાણે કે બરફનું ગચિયું હતું.

સારું થયું કે સ્ત્રીના મોઢા ઉપર હજીય ડૂચો બાંધેલો હતો. નહિતર અગાઉની એક કાળી ચીસની જેમ, પુત્રવિયોગના આઘાતની એથીય અદકી તીણી ચીસ આ માતાના મોઢામાંથી નીકળી જાત, એ આ ધરતી કે આભ કોઈ ન જીરવી શકત.

પુત્ર-મિલનની તાલાવેલીએ જ માતાના ખોળિયામાં પ્રાણ ટકાવી રાખ્યો હશે, પણ જીવતા પુત્રને બદલે એના મૃતદેહનું જ મિલન થતાં હવે એને જિવાડનાર કોઈ જિજીવિષા નહોતી રહી.

ઓટા ઉપર એકને બદલે બે દેહ ઢળી પડયા. હવે એ નિર્દોષ બાળકને માતાની ગોદમાંથી વિખૂટું પાડવાનું કોઇનું ગજું નહોતું. કેમ કે માતાએ એને જે આલિંગન કરેલું, એ તો અતૂટ મડાગાંઠનું આંલિગન હતું.

આવડી મોટી અખૂટ ધરતીમાં, પેલા ધૂંધવાતા તાપણાના તગતગતા અંગારા સિવાય કોઈ માનવ-આંખોએ આ દ્રશ્ય જોયું નહિ.

તાર-યંત્ર એકધારું ચાલતું રહ્યું, તમરાં બોલતાં રહ્યાં, ગાય ભાંભરતી રહી, વાછરડું બાંબરડાં નાખતું રહ્યું, શિયાળિયાંની લાળી સૂર પુરાવતી રહી અને સળગતી બાવળની ગાંઠ સૂસવતા વાયરામાં વધારે કોયલા ખેરવતી રહી.

લેખકનો પરિચય

ચુનીલાલ મડિયા

જન્મ: ૧૨ ઓગસ્ટ, ૧૯૨૨

મૃત્યુ: ૨૯ ડિસેમ્બર, ૧૯૬૮

નાટયકાર, નવલકથાકાર અને વાર્તાકાર એવી બહુરંગી પ્રતિભા ધરાવતા ચુનીલાલ મડિયા ગુજરાતી સાહિત્યમાં ચિરસ્મરણિય સ્થાન ધરાવે છે. બળકટ શૈલી, અનોખા વિષયવસ્તુ અને વાચકને જકડી રાખતી માવજત વડે મડિયાએ સર્જેલા સાહિત્યએ ગુજરાતી વાચકોની ત્રણ પેઢીમાં તેમને અનોખા સાહિત્યકાર તરીકે સ્થાપિત કર્યા છે.

રોજિંદી જિંદગીમાંથી જડેલા પાત્રોની સહજ આંકણી વડે ઘટનાક્રમને નાટયાત્મકતાથી ગૂંથવામાં તેમની હથોટી હતી. 'સધરા જેસંગનો સાળો' જેવી રાજકીય શ્લેષથી પ્રચુર નવલકથા વડે તેમણે ગુજરાતી સાહિત્યમાં ભાગ્યે જ ખેડાયેલા આ પ્રકારને સભર બનાવ્યો છે. તો સોમનાથ પરના ગઝનીના આક્રમણને કેન્દ્રસ્થાને રાખીને પ્રચુર સાહિત્ય રચાયું હોવા છતાં એ જ વિષય પર મડિયાએ લખેલી નવલકથા 'કુમકુમ અને આશકા' નોંખી ભાત પાડે છે. 'વેળા વેળાની છાંયડી', 'લીલુડી ધરતી', 'પ્રિતવછોયા' જેવી તેમની નવલકથાઓ સર્વકાળે વાચકોને આકર્ષતી રહી છે.

ટુંકી વાર્તાઓમાં પણ આગવું સ્થાન ધરાવતા મડિયાની વાર્તા 'અભુ મકરાણી' પરથી હિન્દીમાં બનેલી ફિલ્મ 'મિર્ચ મસાલા' પણ યાદગાર રહી હતી. ચોટદાર સંવાદો, પાત્રના માનસમાં વાચકને સહજતાથી દોરી જતી શૈલી અને તેજ ઘટનાક્રમ ધરાવતી મડિયાની વાર્તાઓએ ગુજરાતી નવલિકાને અનેક નવા માપદંડો રચી આપ્યા છે.