કેન્દ્રશાસિત ચંદીગઢના વહીવટ માટે લેફટનન્ટ ગવર્નર નિમાશે

- સરકાર 240મી કલમ હેઠળ ફેરફાર લાવશે

- પ્રસંગપટ

- કેન્દ્ર અવઢવમાં : ગૃહપ્રધાન મગનું નામ મરી પાડતા નથી, મુખ્યપ્રધાન માનનો વિરોધ

કેન્દ્ર સરકાર સામે લડી લેવાનો એક સળગતો મુદ્દો પંજાબની આમ આદમી પાર્ટી પાસે આવી ગયો છે. ચંદીગઢને સંપૂર્ણપણે કેન્દ્રશાસિત બનાવવા લોકસભામાં દરખાસ્ત આવી રહી છે.  ચંડીગઢ, અલબત્ત, યુનિયન ટેરિટરી જ અસ્તિત્ત્વ ધરાવે છે. તે બે રાજ્યો પંજાબ અને હરિયાણાની રાજધાનીનો દરજ્જો ભોગવે છે. આ મહિનાની શરૂઆતમાં લોકસભાના બુલેટીનમાં એક લાઇન વાંચવા મળી હતી કે ચંદીગઢને બંધારણની કલમ ૨૪૦ હેઠળ આવરી લઈને ત્યાં લેફટનન્ટ ગવર્નર નીમવા. જેવી આ વાતની ખબર પડી કે તરત પંજાબના મુખ્યપ્રધાન ભગવંત માને વિરોધનો ઝંડો ફરકાવવો શરૂ કર્યો હતો.

ભગવત માને સીધો જ કેન્દ્ર સરકાર પર આક્ષેપ કરીને કહ્યું હતું કે મોદી ચંદીગઢને પંજાબ પાસેથી છીનવી લેવા માગે છે. તેમણે તાત્કાલિક બેઠક બોલાવીને કેન્દ્ર સામે યુધ્ધે ચઢવાનો પ્લાન બનાવી દીધો હતો. કેન્દ્ર સરકાર માને છે કે ચંદીગઢ અગત્યના લશ્કરી કેન્દ્ર તરીકે ઉપયોગમાં લઇ શકાય છે, પરંતુ મુખ્યપ્રધાન માન માને છે કે આ રીતે કેન્દ્ર સરકાર પંજાબમાં ચંચુપાત કરવા માંગે છે. ગૃહપ્રધાન અમિત શાહે બહુ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે આગામી શિયાળુ સત્રમાં સરકાર ચંદીગઢને કલમ ૨૪૦ હેઠળ લાવવાનું કોઇ બિલ લાવવા માગતી નથી, છતાં મુખ્યપ્રધાન માને કહ્યું હતુંં કે તોે પછી ૨૧ નવેમ્બરના બુલેટીનમાં તેનો ઉલ્લેખ શા માટે કરાયો છે? તેઓ પંજાબની જનતાને એમ કહીને ભડાકાવવા માગે છે કે આજે નહીં તો કાલે પંજાબના હાથમાંથી ચંદીગઢ જતું રહેશે. મુખ્યપ્રધાન માન પાસે હાલમાં કોઇ રાજકીય  મુદ્દો નથી, પણ હવે તેમના હાથમાં ચંદીગઢના મુદ્દે વિરોધ કરવાનું કારણ આવી ગયું છે. ચંદીગઢ કેન્દ્રશાસિત વિસ્તાર છે. પંજાબના રાજ્યપાલ પાસે તેનો એડમિનીસ્ટ્રેટર ઓફ ચંદીગઢ તરીકેનો વધારોના હવાલો છે. બે રાજ્યો પંજાબ અને હરિયાણાની તે સંયુક્ત રાજધાની છે. એટલે બંને રાજ્યના કાયદા કાનૂન પણ તેને અસરકર્તા રહે છે. 

ચંદીગઢને કેન્દ્રશાસિત બનાવવાની વાત હજુ ભેંસ ભાગોળે અને છાશ છાગાળે જેવી છે, પરંતુ મુખ્યપ્રધાન ભગવંત માનના હાથમાં નવો મુદ્દો આવી જતાં તેમણે તે ઉછાળીને લોકો સમક્ષ મુકી દીધો છે. ચંડીગઢમાં અન્ય કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોની જેમ લેફટનન્ટ ગવર્નર જેવા સ્વતંત્ર વહીવટકાર મુકાય તો રાજ્યોની ચંચુપાત ઓછી થઇ જાય.  

પંજાબના કેટલાક રાજકારણીઓએ પોતાના મંતવ્યમાં કહ્યું હતું કે કેન્દ્ર સરકાર ઇચ્છે છે તે પ્રમાણે જો કલમ ૨૪૦ હેઠળ ચંદીગઢને આવરી લેવામાં આવે તો શહેરનું મહત્ત્વ ઘટી જશે અને કેન્દ્રના હાથમાં સમગ્ર વહીવટ આવી જશે. મહત્ત્વની વાત એ છે કે ચંદીગઢમાં થયા કરતી રાજકીય ચંચુપાત પર પણ પૂર્ણવિરામ મુકાઇ જશે.

એક ઉદાહરણ આપતા કહેવાય છે કે જો ચંદીગઢના મેયરના કાર્યકાળની સમયમર્યાદા નક્કી કરવી હશે તો સંસદ સુધી જવાની જરૂર નહી રહે, પણ કેન્દ્ર સરકારના જોઇન્ટ સેક્રેટરી એક પત્ર લખીને કહ્યું છે કે રાષ્ટ્રપતિ અમેન્ડમેન્ટ કરવા માગે તો તે તરત જ કરી દેવું પડે. તેમાં મેયરની સમયમર્યાદા પણ આવી શકે છે. 

કલમ ૨૪૦ હેઠળ કેન્દ્રશાસિત વિસ્તારોમાં નિયમન બદલવાની સત્તા રાષ્ટ્રપતિને અપાઇ છે. રાષ્ટ્રપતિ શાંતિ, વિકાસ અને સારા વહીવટ માટે નિયમનમાં ફેરફાર કરી શકે છે.  ૧૭ નવેમ્બરે  ફરીદાબાદ ખાતે ગૃહપ્રધાન અમિત શાહે જ્યારે નોર્થ ઝોનલ કાઉન્સિલની બેઠકમાં હાજરી આપવા ગયા ત્યારે મુખ્યપ્રધાન માને પંજાબને કરવામાં આવતા અન્યાય બાબતે ૧૧ મુદ્દાનું નિવેદન આપ્યું હતું. 

મુખ્યપ્રધાન માન નિવેદન આપીને એવું સાબિત કરવા માગે છેકે પંજાબના ંહિતોની રક્ષા તેઓ સારી રીતે કરી શકે છે. ભૂતપૂર્વ મુખ્યપ્રધાનો પ્રકાશસિંહ બાદલ અને કેપ્ટન અમરિંદર સિંહ કરતાં પોતે પંજાબનો વધુ ખ્યાલ રાખે  છે એમ પ્રસ્થાપિત કરવાની કોશિશ માન કરી રહ્યા છે. મુખ્યપ્રધાન માન દેખાય છે બહુ સક્રિય, પણ તેમના પક્ષના લોકો કહે છે કે આમ આદમી પાર્ટીના કેન્દ્રીય નેતાઓના વહિવટમાં થતા ચંચુપાતને તેઓ રોકી શકતા નથી. તે ભૂલો પણ ઘણી કરે છે. જેમ કે સતલેજ-યમુના લિન્કનું પાણી નજીકના રાજ્ય હરિયાણાને આપી શકાય નહીં એમ કહીને તેમણે ઉમેર્યું હતું કે હરિયાણાએ દિલ્હીની યમુના નદીમાંથી પાણી લેવું જોઇએ. ગૃહપ્રધાને સ્ટેન્ડીંગ કમિટીની સલાહ માટે કાગળ મોકલીને સમય મેળવી લીધો છે. પંજાબના મુખ્યપ્રધાન માનને સમાચાર માધ્યમોમાં ચમકતા રહેવાનું બહાનું મળી ગયું છે.