વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આજે  દેશના નવી સંસદ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. ગયા ગુરુવારે, લોકસભાના સ્પીકર ઓમ બિરલાએ વડા પ્રધાનને મળ્યા હતા અને તેમને નવા સંસદ ભવનનું ઉદ્ઘાટન કરવા આમંત્રણ આપ્યું હતું. લોકસભા સચિવાલયના જણાવ્યા અનુસાર, નવા સંસદ ભવનનું નિર્માણ હવે પૂર્ણ થઈ ગયું છે. સાથે જ તેને જૂના સંસદ ભવનનું સ્થાન લીધું, જેમાં હવે ઘણી ખામીઓ હતી.

નવા અને જૂના સંસદ ગૃહમાં શું તફાવત છે?

બેઠક વ્યવસ્થા:

જૂની ઇમારતમાં લોકસભા અને રાજ્યસભાના અનુક્રમે 550 અને 250 સભ્યો માટે બેઠક વ્યવસ્થા હતી. તેની સરખામણીમાં, નવી ઇમારતમાં લોકસભાના 888 અને રાજ્યસભાના 384 સાંસદોને સમાવવાની ક્ષમતા હશે.  વર્તમાન ઇમારત ક્યારેય દ્વિગૃહ ધારાસભાને સમાવવા માટે ડિઝાઇન કરવામાં આવી ન હતી. 1971ની વસ્તી ગણતરીના આધારે કરવામાં આવેલા સીમાંકનના આધારે લોકસભાની બેઠકોની સંખ્યા 545 થી ક્યારેય બદલાઈ નથી. જો કે, 2026 પછી તેમાં નોંધપાત્ર વધારો થવાના અનુમાન છે. 

વિસ્તાર:

નવી સંસદની ઇમારત લગભગ 64,500 ચોરસ મીટર વિસ્તારમાં ફેલાયેલી હશે. જૂની ઇમારત વિશે વાત કરીએ તો, તે એક ગોળાકાર ઇમારત છે જેનો વ્યાસ 170.69 મીટર અને પરિઘ 536.33 મીટર હતો. 

સેન્ટ્રલ હોલ:

નવી ઇમારતમાં હાલના એટલે કે જૂના સંસદ ભવન જેવો સેન્ટ્રલ હોલ નથી. જૂની ઇમારતમાં સેન્ટ્રલ હોલમાં માત્ર 440 વ્યક્તિઓની બેઠક ક્ષમતા હતી. સંયુક્ત સત્રો હોય ત્યારે મર્યાદિત બેઠકોની સમસ્યા ઉભી થતી હતી. હવે સંયુક્ત સત્ર માટે લોકસભા ચેમ્બરનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.

આધુનિક ટેકનોલોજી:

સેન્ટ્રલ વિસ્ટાની વેબસાઈટ અનુસાર, જૂની ઈમારતમાં આગ સલામતી મુખ્ય ચિંતાનો વિષય હતો, કારણ કે તે હાલના ફાયર સેફ્ટી ધોરણો મુજબ તૈયાર કરવામાં આવી ન હતી. સંભવિત આગના જોખમને ધ્યાનમાં રાખીને કેટલાક નવા ઇલેક્ટ્રિકલ કેબલ ઉમેરવામાં આવ્યા છે. વધુમાં, પાણી પુરવઠાની લાઇન, ગટર લાઇન, એર-કન્ડીશનીંગ, ફાયર ફાઇટીંગ, સીસીટીવી, ઓડિયો-વીડિયો સિસ્ટમ વગેરે જેવી સેવાઓની સ્થાપનાથી ઇમારતનું સૌંદર્ય બગાડવાનું અને લીકેજ થવાનું શરૂ થયું હતું. આ બધી બાબતો ધ્યાને રાખી નવા સંસદ ભવનને તૈયાર કરવા માં આવ્યું છે અને અતિઆધુનિક ટેકેનિકનો ઉમેરો કરવામાં આવ્યો છે. ઉપરાંત નવી ઇમારતમાં બાયોમેટ્રિક્સ, ડિજિટલ ભાષા અર્થઘટન અથવા અનુવાદ સિસ્ટમ્સ અને મતદાનને સરળ બનાવવા માટે માઇક્રોફોન સહિતની અત્યાધુનિક તકનીક છે. ઇકો મર્યાદિત કરવા માટે હોલના આંતરિક ભાગમાં વર્ચ્યુઅલ સાઉન્ડ સિમ્યુલેશન ફીટ કરવામાં આવ્યું છે.

કિંમત:

નવું સંસદ ભવન તૈયાર કરવા માટેનો ખર્ચ 971 કરોડ રૂપિયા છે. જૂના સંસદભવનના નિર્માણ પાછળ 83 લાખ રૂપિયાનો ખર્ચ થયો હતો.

નિર્માણ સમય:

10 ડિસેમ્બર 2020 ના રોજ, નવી સંસદ ભવનનો શિલાન્યાસ વડા પ્રધાન મોદી દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. સંસદની નવનિર્મિત ઇમારત ત્રણ વર્ષ અને પાંચ મહિનામાં ગુણવત્તા સાથે તૈયાર કરવામાં આવી છે. જ્યારે જૂના સંસદ ભવનને બનાવવામાં છ વર્ષ (1921-1927) લાગ્યા હતા.

ઉદ્ઘાટન:

સંસદની નવી ઇમારતનું ઉદ્ઘાટન 28 મે 2023ના રોજ વડાપ્રધાન મોદી દ્વારા કરવામાં આવ્યું. ઓલ્ડ પાર્લામેન્ટ હાઉસ, એક આર્કિટેક્ચરલ વૈભવ અને એક ઐતિહાસિક સીમાચિહ્ન જેણે લગભગ એક સદી સુધી ભારતના ભાગ્યને માર્ગદર્શન આપ્યું અને જેનો ભવ્ય વારસો હવે ઇતિહાસના પાનાઓમાં નોંધવામાં આવશે. તેનું ઉદ્ઘાટન 18 જાન્યુઆરી, 1927ના રોજ તત્કાલિન વાઈસરોય લોર્ડ ઈરવિન દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું.

પાર્કિંગ ક્ષમતા:

જૂના સંસદ ભવનમાં 212 વાહનોની પાર્કિંગ ક્ષમતા છે. અને નવા સંસદ ભવનમાં 900 વાહનો માટે પાર્કિંગની જગ્યા છે.

બંધારણ હોલ:

જૂના સંસદ ભવનમાં સંવિધાન હોલ અસ્તિત્વમાં ન હતો. નવા સંસદ ભવનમાં તે હાજર છે, જે તેનું મુખ્ય આકર્ષણ છે. કોન્સ્ટીટ્યુશન હોલની ટોચ પર એક અશોક સ્તંભ છે, જે ભારતીય વારસાનું એક મહત્વપૂર્ણ પ્રતીક છે. આ હોલમાં બંધારણની નકલ સાચવવામાં આવશે. તેની ભવ્યતામાં વધારો કરવા માટે, મહાત્મા ગાંધી, જવાહરલાલ નેહરુ, સુભાષ ચંદ્ર બોઝ અને ભારતના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાનો જેવા મહાન વ્યક્તિત્વોના મોટા ફોટોગ્રાફ્સ નવા સંસદ ભવનના હોલને આકર્ષિત કરશે.