પહેલો પતિ હયાત હોય તો પણ બીજા પતિએ પત્નીને ભરણપોષણ આપવું પડે

ફોજદારી સંહિતાની કલમ ૧૨૫નું કોર્ટ  દ્વારા અર્થઘટન

પત્નીએ પહેલા  પતિનું બોગસ ડેથ સર્ટિ. આપ્યાની બીજા પતિની રજૂઆત હાઈકોર્ટે ફગાવી  દીધી

મુંબઈ -  પહેલાં લગ્ન હજુ  પણ રદબાતલ ન થયાં હોય તો પણ પત્ની ફોજદારી દંડ સંહિતાની કલમ ૧૨૫ હેઠળ બીજા પતિ પાસેથી  ભરણપોષણ માગી શકે છે તેમ બોમ્બે હાઈકોર્ટની નાગપુર બેન્ચે એક મહત્વપૂર્ણ ચુકાદામાં જણાવ્યું છે. 

આ અરજીમાં, પતિએ ક્રિમિનલ પ્રોસિજર કોડ, ૧૯૭૩ (સીઆરપીસી) ની કલમ ૧૨૫ હેઠળ પત્નીને દર મહિને ૪,૦૦૦ રૃપિયા ભરણપોષણ આપવાના જ્યુડિશિયલ મેજિસ્ટ્રેટ અને એડિશનલ સેશન્સ જજના આદેશને પડકાર્યો હતો પતિએ આરોપ લગાવ્યો હતો કે  પતિએ અગાઉના પતિનું મૃત્યુ થયું હોવાનું બનાવટી ડેથ સર્ટિફિકેટ રજૂ કર્યું હતું. આથી તેમના લગ્ન અમાન્ય  ગણાય અને તેના કારણે પત્ની બીજાં લગ્ન બાદ ભરણપોષણની હક્કદાર બનતી નથી.  ન્યાયમૂર્તિ એમ.એમ. નેર્લીકરની સિંગલ જજ બેન્ચે અરજી ફગાવી દેતા ઠરાવ્યું કે ફક્ત એમ માની લેવું કે મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર બનાવટી હતું તે પત્નીના ભરણપોષણના દાવાને નકારી કાઢવા માટે પર્યાપ્ત કારણ નથી. 

કોર્ટે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે પતિ પત્નીના પહેલા લગ્ન હજુ પણ અસ્તિત્વમાં છે તે  પુરવાર કરવામાં નિષ્ફળ ગયો હતો, અને ફક્ત મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર બનાવટી હોવાનું કહેવાથી તેનો અગાઉનો પતિ જીવિત હોવાનું સાબિત થતું નથી. 

કેસની વિગત અનુસાર પતિ-પત્નીના લગ્ન ત્રીજી જૂન ૨૦૦૮ ના રોજ ગ્રામ પંચાયત સોનોરી, અકોલા ખાતે થયા હતા. આ બંને માટે બીજા લગ્ન હતા, કારણ કે પતિની પહેલી પત્નીનું કેન્સરથી મૃત્યુ થયું હતું અને પત્નીના પહેલા પતિનું પણ અવસાન થયું હતું. લગ્નના એક મહિનાની અંદર પતિએ કથિત રીતે તેની પત્નીને હેરાન કરવાનું અને ખરાબ વર્તન કરવાનું શરૃ કર્યું. પતિ, તેનો પુત્ર અને પરિવારના અન્ય સભ્યો દ્વારા  પણ તેની સાથે  દુર્વ્યવહાર કરવામાં આવતો હતો, જેમણે  મહિલા પાસેથી ૩૦,૦૦૦ રૃપિયાની પણ માંગણી કરી હતી. આખરે, તેને ઘરમાંથી કાઢી મૂકવામાં આવી હતી અને તે તેના માતાપિતા સાથે રહેવા ગઈ હતી. 

પત્નીએ કલમ ૧૨૫ સીઆરપીસી હેઠળ ભરણપોષણ માટે અરજી દાખલ કરી હતી. જોકે, પતિએ આ દાવાનો વિરોધ કર્યોે હતો. પરિણામે, જ્યારે તે કેસ પેન્ડિંગ હતો, ત્યારે પતિએ પત્ની વિરુદ્ધ બે ફોજદારી કેસ દાખલ કર્યા હતા, જેમાં તેની પુત્રી માટે શિષ્યવૃત્તિ જેવી સરકારી યોજનાઓના લાભો મેળવવા માટે બનાવટી દસ્તાવેજોનો ઉપયોગ કરવાનો અને બનાવટી દસ્તાવેજોનો ઉપયોગ કરવાનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. આ કેસ હજુ પણ પેન્ડિંગ હતા, અને પોલીસ તપાસ પછી પ્રક્રિયાના આદેશો જારી કરવામાં આવ્યા હતા. પુરાવા રજૂ કર્યા પછી, મેજિસ્ટ્રેટે પત્નીને અરજીની તારીખથી દર મહિને ૪,૦૦૦ રૃપિયા ભરણપોષણ આપવાની મંજૂરી આપી. પતિએ આ આદેશને પડકાર્યો, અને દાવો કર્યો કે લગ્ન રદબાતલ છે કારણ કે પત્નીએ તેના અગાઉના પતિનું બનાવટી મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર રજૂ કર્યું હતું.

વધુમાં પતિએ દલીલ કરી કે આ લગ્ન હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમ, ૧૯૫૫નું ઉલ્લંઘન કરે છે અને હિન્દુ લગ્ન અધિનિયમની કલમ ૧૧ હેઠળ રદબાતલ છે . આગલો પતિ મૃત્યુ પામ્યો છે તે સાબિત કરવાનો બોજ હવે પત્ની પર છે. પત્નીએ કોઈપણ બનાવટી વાતનો ઇનકાર કર્યો અને કહ્યું કે લગ્ન માન્ય હતા. મહિલાએ દલીલ કરી હતી કે  અરજદાર બીજો પતિ તેના પહેલાના પતિ જીવિત છે  અથવા તો  તેના પહેલાના લગ્ન હજુ પણ ટકી રહ્યા છે તે સાબિત કરવામાં નિષ્ફળ ગયો છે. તેણે  આરોપ લગાવ્યો કે પતિએ ફક્ત તને હેરાન કરવા માટે અનેક કેસ દાખલ કર્યા હતા અને તેમાંથી કોઈનો પણ નિકાલ કર્યો ન હતો. તે કેસોમાં કાનૂની તારણો ન હોવાને કારણે, તેણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ફક્ત પતિની દલીલોના આધારે, ભરણપોષણનો ઇનકાર કરી શકાય નહીં. 

  ગ્રામ પંચાયતના સચિવની ઉલટતપાસ દરમિયાન કોર્ટે પત્નીના પહેલા પતિના મૃત્યુ પ્રમાણપત્રની તપાસ કરી હતી જે બનાવટી હોવાનો આરોપ હતા. કોર્ટે અવલોકન કર્યું કે જો મૃત્યુ પ્રમાણપત્ર બનાવટી હોય, તો પણ તે ફક્ત પત્નીના દાવાને નકારી કાઢવા માટે પૂરતું નથી. વધુમાં, કોર્ટે નોંધ્યું કે સમગ્ર પુરાવામાં પતિ દ્વારા એવું નોંધવામાં આવ્યું નથી કે પહેલાના લગ્ન હજુ પણ ટકી રહ્યા છે, અને તેથી, તેમનાં લગ્ન રદબાતલ છે.