ભારતમાં EV ઉત્પાદકો સામે નવો પડકાર

અમદાવાદ : ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે જરૂરી મેગ્નેટ (ચુંબક) સહિત દુર્લભ ખનિજો પર ચીનના નવા નિકાસ નિયંત્રણ આદેશને પગલે ભારતમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના  ઉત્પાદન માટે ખતરો ઊભો થયો છે. નિકાસ નિયંત્રણના કારણે મેગ્નેટના પુરવઠામાં વિલંબ થશે તો, જૂનના અંત સુધી ઉત્પાદન પર અસર પડી શકે છે જ્યારે હાલનો સ્ટોક ખતમ થઈ જશે.

ઓટોમોબાઈલ ઉત્પાદકોના સંગઠન સિયામ દ્વારા અને ઓટોમોબાઈલ કંપનીઓએ ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયને રજુઆત કરી છે કે તેઓ ચીનમાંથી દુર્લભ ખનિજોની આયાતને સરળ બનાવવા માટે ચીન સરકાર સાથે વાટાઘાટો કરે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો ભારતનો કોઈ આયાતકાર ચીની નિકાસકાર પાસેથી દુર્લભ ખનિજોની આયાત કરે છે, તો આગામી છ મહિના સુધી આયાતકારને તે જ નિકાસકાર પાસેથી સમાન દુર્લભ ખનિજો મળતા રહે તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે મંજૂરી લેવી જોઈએ.

આનાથી ભારતીય આયાતકારોને દરેક કન્સાઇન્મેન્ટ માટે ક્લિયરન્સ લેવાની જરૂરિયાત દૂર થશે, જે એક કંટાળાજનક પ્રક્રિયા છે અને ઘણો સમય લે છે.

ઉદ્યોગને ડર છે કે નવા નિયમો ચીનથી મેગ્નેટની આયાતને અવરોધશે, જે ઇલેક્ટ્રિક મોટર્સ માટે મહત્વપૂર્ણ છે. ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના ઉત્પાદકોએ ચેતવણી આપી છે કે જો પ્રક્રિયાના અવરોધોને કારણે મેગ્નેટના પુરવઠામાં વિલંબ થશે, તો જૂનના અંત સુધી ઉત્પાદન પર અસર પડી શકે છે જ્યારે હાલનો સ્ટોક ખતમ થઈ જશે.

ભારત અને ચીનની સરકારો આ વસ્તુઓની આયાત મંજૂરી માટે એક માનક પ્રક્રિયા વિકસાવવાની ચર્ચા કરી રહી છે. હાલના નિયમો અનુસાર, ભારતીય આયાતકારોએ અંતિમ વપરાશકર્તા પ્રમાણપત્ર સબમિટ કરવું જરૂરી છે.

તેણે ખાતરી કરવી પડશે કે આ સામગ્રી ચીન સરકારની સંમતિ વિના કોઈપણ તૃતીય પક્ષને ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે નહીં. તેનો ઉપયોગ ફક્ત જાહેર કરેલા હેતુઓ માટે જ કરવામાં આવશે અને તેનો સંગ્રહ, પ્રક્રિયા અથવા અન્યથા સામૂહિક વિનાશના શસ્ત્રો માટે ઉપયોગ કરવામાં આવશે નહીં.

બેઠકમાં એવું સૂચન કરવામાં આવ્યું હતું કે ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલય અંતિમ વપરાશકર્તા પ્રમાણપત્રો અને અન્ય સહાયક દસ્તાવેજોની ચકાસણી માટે સિયામ અથવા ઓટોમોટિવ કમ્પોનન્ટ મેન્યુફેક્ચરર્સ એસોસિએશન ઓફ ઈન્ડિયા જેવી ઉદ્યોગ સંસ્થાને નોમિનેટ કરી શકે છે.

ચકાસણી પછી, ભારે ઉદ્યોગ મંત્રાલયે વિદેશ મંત્રાલયને આયાતકારો દ્વારા સબમિટ કરાયેલ ફોર્મ પ્રમાણિત કરવા કહેવું જોઈએ. બંને મંત્રાલયો પ્રક્રિયાની દેખરેખ માટે નોડલ અધિકારીની નિમણૂક પણ કરી શકે છે. આ મુદ્દાના વ્યવહારુ ઉકેલ સુધી પહોંચવા માટે ભારત અને ચીનની સરકારો તેમજ વાહન ઉત્પાદકો વચ્ચે ચર્ચાઓ ચાલી રહી છે. ચીનનો નિકાસ નિયંત્રણ આદેશ ૪ એપ્રિલથી અમલમાં આવ્યો અને તે બધા દેશોને લાગુ પડે છે.  

જોકે, આ આદેશને અમેરિકા દ્વારા ટેરિફમાં વધારાનો પ્રતિભાવ તરીકે જોવામાં આવી રહ્યો છે. તેનો ઉદ્દેશ્ય ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, સંરક્ષણ અને ગ્રાહક માલસામાનમાં વપરાતા મુખ્ય કાચા માલની એક્સેસને પ્રતિબંધિત કરવાનો છે. ચીન વિશ્વના દુર્લભ ખનિજોનો લગભગ ૯૦ ટકા જથ્થો પૂરો પાડે છે. આવી સ્થિતિમાં, તે વૈશ્વિક સ્તરે નિકાસને અસર કરી શકે છે.