- સરકારની હિન્દુસ્તાન ઝીંક, આઇડીબીઆઇ બેંક, કોન્કોર અને શિપિંગ કોર્પોરેશનમાં વિનિવેશ માટે તડામાર તૈયારીઓ

વર્તમાન નાણાંકીય વર્ષ ૨૦૨૩માં, સરકાર ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરી શકશે નહીં. જો કે, આ ઘટાડો નજીવો હોવાની સંભાવના છે. સરકાર વર્તમાન નાણાંકીય વર્ષમાં હિન્દુસ્તાન ઝીંકનો બાકીનો હિસ્સો વેચવાની અપેક્ષા રાખે છે. જાણકારોનું કહેવું છે કે, ખરૂ ૨૪ ના બજેટ અંદાજમાં ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટનો ટાર્ગેટ એલિવેટેડ રહી શકે છે. કારણ કે કેટલીક મોટી પ્રોપર્ટીના વેચાણની યોજના છે. ચાલુ નાણાંકીય વર્ષમાં રૂા. ૬૫,૦૦૦ કરોડનું ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે અને સરકારે અત્યાર સુધીમાં રૂા. ૨૪,૫૪૪ કરોડ એકત્ર કર્યા છે. ૈંઘમ્ૈં બેંકના હિસ્સાનું વેચાણ, કન્ટેનર કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (કોન્કોર) અને શિપિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા મુખ્ય ખાનગીકરણ યોજનાઓમાં મહત્ત્વપૂર્ણ છે.

વર્તમાન નાણાંકીય વર્ષ ૨૦૨૩માં સરકાર સંભવતઃ ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરી શકશે નહીં. જો કે, આ ઘટાડો નજીવો હોવાની અપેક્ષા છે. સરકાર વર્તમાન નાણાંકીય વર્ષમાં હિન્દુસ્તાન ઝીંકનો બાકીનો હિસ્સો વેચવાની અપેક્ષા રાખે છે જેની કિંમત આશરે રૂા. ૩૫,૦૦૦ કરોડ હશે.

નાણાંકીય વર્ષ ૨૪ના બજેટ અંદાજમાં ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટનો ટાર્ગેટ એલિવેેટેડ રહી શકે છે કારણ કે કેટલાક મોટા એસેટ વેચાણની યોજના છે અને તે આવતા વર્ષે પૂર્ણ થવાની અપેક્ષા છે.

ચાલુ નાણાંકીય વર્ષમાં રૂા. ૬૫,૦૦૦ કરોડનું ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે. અને સરકારે અત્યાર સુધીમાં રૂા. ૨૪,૫૪૪ કરોડ એકત્ર કર્યા છે. ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રક્રિયા પર આંતરિક આકારણી અને આગામી નાણાંકીય વર્ષ માટેના આઉટલુક અંગેની બેઠક આવતા સપ્તાહે શરૂ થવાની છે. આગામી નાણાંકીય વર્ષ ૨૦૨૪ના બજેટ અંદાજમાં ઉંચા મૂલ્યના ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ મહત્ત્વપૂર્ણ હશે, જેનું ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ કરવાની દરખાસ્ત છે અને એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે તેમનું ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ આવતા વર્ષે થશે.

સંપત્તિના વેચાણનું લક્ષ્ય પ્રક્રિયા અને બજારની સ્થિતિ પર ચાલી રહેલી પ્રગતિ પર નિર્ભર રહેશે. આઇડીબીઆઇ બેંકના હિસ્સાનું વેચાણ, કન્ટેનર કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા અને શિપિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા મુખ્ય ખાનગીકરણ યોજનાઓમાં સામેલ છે.

વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રના વેચાણમાં નિયમનકારી અનુપાલન મહત્ત્વપૂર્ણ છે, જે સમય લે છે. હિન્દુસ્તાન ઝીંકના હિસ્સાનું વેચાણ ચાલુ નાણાંકીય વર્ષમાં પૂર્ણ થઈ જશે. વર્તમાન બજાર દરે સરકારનો હિસ્સો રૂા. ૩૫,૦૦૦ કરોડ જેટલો છે.

સરકારને આશા છે કે તે ખરૂ ૨૪ માં આઇડીબીઆઇનો હિસ્સો વેચી શકશે તે બે તબક્કાની પ્રક્રિયા છે જેમાં સંભવિત બિડરોએ ભારતીય રિઝર્વ બેંકના યોગ્ય અને યોગ્ય માપદંડોને પૂર્ણ કરવા પડશે અને ત્યારબાદ નાણાંકીય બીડ સબમિટ કરવાની જરૂર પડશે.

ઑક્ટોબરમાં કેન્દ્ર સરકારે આઇડીબીઆઇ બેંકમાં ૬૦.૭૨ ટકા હિસ્સો વેચવા માટે પ્રારંભિક બિડ આમંત્રિત કર્યા હતા. અને તેમને ૧૫ ડિસેમ્બર સુધીમાં બિડ સબમિટ કરવા કહ્યું હતું ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ એન્ડ પબ્લિક એસેટ મેનેજમેન્ટ હાલમાં તમામ જાહેર સાહસોના હિસ્સાના વેચાણનું સંચાલન કરી રહ્યું છે, જે માર્ચના અંત સુધીમાં નાણાંકીય બિડ આકર્ષિત કરવાની સ્થિતિમાં હશે.

સામાન્ય રીતે હિસ્સો વેચવાની પ્રક્રિયામાં ઓછામાં ઓછા ૯ મહિનાનો સમય લાગે છે. તેથી આ સોદો ખરૂ ૨૪ માં થવાની અપેક્ષા છે. સરકારને આઇડીબીઆઇના હિસ્સાના વેચાણથી રૂા. ૬૦,૦૦૦ કરોડથી વધુ રકમ મળવાની અપેક્ષા છે.

અન્ય મુખ્ય વેચાણ કોન્કોરનું છે, જેના માટે રોડ શૉ શરૂ થવાનો છે અને એક કે બે મહિનામાં બિડ આમંત્રિત કરવામાં આવે તેવી અપેક્ષા છે. જો કે, આ નાણાંકીય વર્ષમાં આ સોદો પૂર્ણ થવાની શક્યતા નથી કારણ કે જમીન લીઝ નીતિ અંગે સ્પષ્ટતાની રાહ જોવાઈ રહી છે. આ ઉપરાંત શિપિંગ કોર્પોરેશનનું વેચાણ પણ આવતા વર્ષે પૂર્ણ થવાની શક્યતા છે કારણ કે તે ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટના અંતિમ તબક્કામાં છે.