ફુગાવો ઓછો, પરંતુ જોખમો હજુ યથાવત્

- જો રેપો રેટ વધુ 5 ટકા સુધી ઘટાડવામાં આવે, તો વાસ્તવિક દર વધુ શૂન્ય થઈ જશે, જે મધ્યમ ગાળાના મેક્રોઇકોનોમિક સ્થિરતા માટે આદર્શ ન હોઈ શકે

એવો અંદાજ છે કે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૬ માં ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક આધારિત ફુગાવો સરેરાશ ૩ ટકા રહેશે, જે નાણાકીય વર્ષ ૨૦૨૫માં નોંધાયેલા ૪.૬ ટકા કરતા ઘણો ઓછો છે. ખાદ્ય ભાવોના મોરચે કોઈ મોટા પડકારોના અભાવે, નજીકના ભવિષ્યમાં ફુગાવો ઓછો રહેવાની ધારણા છે અને જુલાઈ-સપ્ટેમ્બર સમયગાળામાં તે લગભગ ૨.૫ ટકા અને ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર સમયગાળામાં ૨.૬ ટકા સુધી મધ્યમ થઈ શકે છે, જે રિઝર્વ બેંકના અનુક્રમે ૩.૪ ટકા અને ૩.૯ ટકાના અનુમાનથી ઘણો ઓછો છે.

જ્યારે ફુગાવો ખરૂ૨૬ના છેલ્લા ત્રિમાસિક ગાળામાં રિઝર્વ બેંકના ૪.૪ ટકાના અનુમાન સાથે મેળ ખાય તેવી શક્યતા છે, ત્યારે પ્રથમ ત્રણ ત્રિમાસિક ગાળામાં નીચો ફુગાવો સંપૂર્ણ વર્ષની સરેરાશ ૩ ટકા તરફ દોરી શકે છે, જે રિઝર્વ બેંકના વર્તમાન ૩.૭ ટકાના અનુમાન કરતા ૭૦ બેસિસ પોઇન્ટ ઓછો છે.

આ અનુકૂળ તબક્કો લાંબો સમય ટકી શકશે નહીં. આ વર્ષે ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક આધારિત ફુગાવામાં તીવ્ર ઘટાડો આગામી નાણાકીય વર્ષ માટે પ્રતિકૂળ સ્વર સેટ કરશે. અમારા અંદાજ મુજબ એપ્રિલ-જૂન ૨૦૨૬માં ફુગાવો વધીને ૫ ટકા થશે, ત્યારબાદ આગામી બે ત્રિમાસિક ગાળામાં અનુક્રમે ૪.૭ ટકા અને ૪.૪ ટકા સુધી મધ્યસ્થી થશે. પરિણામે, નાણાકીય વર્ષ ૨૭માં ગ્રાહક ભાવ સૂચકાંક આધારિત  ફુગાવો સરેરાશ ૪.૫ ટકા રહેવાની ધારણા છે, જે નાણાકીય વર્ષ ૨૬માં ૩ ટકાની અપેક્ષિત સરેરાશ કરતા ઘણો વધારે છે.

ભારતમાં ખાદ્ય પદાર્થોના ભાવમાં થતી અસ્થિરતાને જોતાં, વર્તમાન ડિસઇન્ફ્લુએશન ઝડપથી ઉલટાવી શકાય છે, જે ૨૦૨૬ના મધ્ય સુધીમાં ફુગાવો રિઝર્વ બેંકના લક્ષ્ય શ્રેણીના ઉપરના છેડા તરફ ધકેલશે.

આ પૃષ્ઠભૂમિ સામે, ભવિષ્યલક્ષી નાણાકીય નીતિ સમિતિએ સંયમ રાખવો પડશે. જો ખરૂ૨૭ના પહેલા ક્વાર્ટરમાં ફુગાવો ૫ ટકા સુધી વધે અને ખરૂ૨૭માં સરેરાશ ૪.૫ ટકા રહે, તો વાસ્તવિક વ્યાજ દર હાલમાં લગભગ ૩૦૦ બેસિસ પોઇન્ટથી ૫૦-૧૦૦ બેસિસ પોઇન્ટ ઘટી જશે જો રેપો રેટ ૫.૫૦ ટકા પર યથાવત રહેશે. જો રેપો રેટ વધુ ૫ ટકા સુધી ઘટાડવામાં આવે, તો વાસ્તવિક દર વધુ શૂન્ય થઈ જશે, જે મધ્યમ ગાળાના મેક્રોઇકોનોમિક સ્થિરતા માટે આદર્શ ન હોઈ શકે.

નાણાકીય નીતિ સમિતિનો જૂન ૨૦૨૫માં રેપો રેટમાં ૫૦ બેસિસ પોઇન્ટનો ઘટાડો કરવાનો નિર્ણય અપેક્ષા કરતા ઘણો વધારે હતો અને બજારોને આશ્ચર્યચકિત કરી દીધા હતા. રિઝર્વ બેંકના ગવર્નરે સંકેત આપ્યો હતો કે જો ફુગાવો અપેક્ષા કરતા ઓછો રહે છે, તો તે નીતિની જગ્યા ખોલે છે. તેમણે એ પણ સ્પષ્ટ કર્યું કે તટસ્થ વલણ અપનાવવાનો અર્થ નીતિ ચક્રમાં તાત્કાલિક ઉલટાવી દેવાનો નથી. તેમની ટિપ્પણીઓ સૂચવે છે કે નાણાકીય નીતિ સમિતિ આ વર્ષે દરમાં ૨૫ બેસિસ પોઇન્ટનો ઘટાડો કરવામાં રસ ધરાવી શકે છે.