સ્વચ્છ હવા માટે, ફક્ત EV જ નહીં, શહેરોમાં વાહનો ઓછા થવા પણ જરૂરી

- ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના ઉપયોગથી વાયુ પ્રદૂષણ ઘટશે અને આપણને ઘણા મોરચે તેના ફાયદા મળશે. વિદેશી હૂંડિયામણ બચાવવાની સાથે, ગ્રીનહાઉસ વાયુઓનું ઉત્સર્જન પણ ઘટશે

- ઇલેક્ટ્રિક વાહનોનો ઉપયોગ ફક્ત ત્રણ પૈડાવાળા સેગમેન્ટમાં જ વધ્યો, કાર, ટુ-વ્હીલર અથવા બસમાં નોંધણી ફક્ત 5-6 ટકા સુધી મર્યાદિત

વિશ્વભરના દેશોએ ઇલેક્ટ્રિક વાહનોની સંખ્યા અને તેમના ઉપયોગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ. આ મુદ્દા પાછળ ત્રણ કારણોસર મહત્વપૂર્ણ છે. પહેલું કારણ આબોહવા પરિવર્તન છે. પરિવહન ક્ષેત્ર પેટ્રોલ અને ડીઝલનો મોટો જથ્થો વાપરે છે અને વિશ્વમાં વાર્ષિક કાર્બન ડાયોક્સાઇડ ઉત્સર્જનમાં આ ક્ષેત્રનો હિસ્સો લગભગ ૧૫ ટકા સુધી પહોંચે છે. તેલને બદલે વીજળી પર ચાલતા ઇલેક્ટ્રિક વાહનો અને આ વીજળી આદર્શ રીતે નવીનીકરણીય ઉર્જા પ્લાન્ટ્સમાં ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્લાન્ટ્સને કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડવાના ઉકેલ તરીકે જોવામાં આવે છે. ઇલેક્ટ્રિક વાહનોની સંખ્યા વધારવા અને તેમના ઉપયોગનું બીજું કારણ ભારતીય શહેરો માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. પેટ્રોલ અને ડીઝલ વાહનોને બદલે શૂન્ય ઉત્સર્જન વાહનોનો ઉપયોગ સ્થાનિક સ્તરે પ્રદૂષણ ઘટાડશે. ત્રીજું કારણ એ છે કે તેલના વપરાશમાં ઘટાડો થવાને કારણે, આપણા વિદેશી હુંડિયામણનો ખર્ચ પણ ઓછો થશે.

આ બધા કારણો છે જેના માટે ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવું મહત્વપૂર્ણ છે. પરંતુ ફક્ત આ કરવાથી જરૂરી ફેરફારો થશે નહીં. તેના માટે પરિસ્થિતિની સમીક્ષા કરવી પડશે. આપણે શું કરી રહ્યા છીએ અને શા માટે કરી રહ્યા છીએ તેનું પરીક્ષણ કરવું પડશે. આનાથી આપણે ફક્ત ઇલેક્ટ્રિક વાહનો તરફ આગળ વધી શકીશું જ નહીં, પરંતુ જરૂરી લાભો પણ મેળવી શકીશું.

પહેલા આપણા શહેરોની પરિસ્થિતિનો વિચાર કરીએ જ્યાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના ઉપયોગથી વાયુ પ્રદૂષણ ઘટશે અને આપણને ઘણા મોરચે તેના ફાયદા મળશે. વિદેશી હૂંડિયામણ બચાવવાની સાથે, ગ્રીનહાઉસ વાયુઓનું ઉત્સર્જન પણ ઘટશે. આ બધા ફાયદા ત્યારે જ મળી શકશે જ્યારે આ દિશામાં અપનાવવામાં આવનારી નીતિ વિશે આપણો વિચાર સ્પષ્ટ અને યોગ્ય હશે. ત્યારે જ આપણે મોટા પાયે અપેક્ષિત પરિણામો પ્રાપ્ત કરી શકીશું. વર્ષ ૨૦૧૯માં, નીતિ આયોગે ભારતમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનોના ઉપયોગ સંબંધિત લક્ષ્ય નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ૨૦૩૦ સુધીમાં, બધી નવી કોમશયલ કારમાં ઇલેક્ટ્રિક વાહનોનો હિસ્સો ૭૦ ટકા, ખાનગી કારમાં ૩૦ ટકા, બસોમાં ૪૦ ટકા અને ટુ-વ્હીલર અને થ્રી-વ્હીલર સેગમેન્ટમાં ૮૦ ટકા સુધી પહોંચી જશે.

આપણે હજુ પણ આ લક્ષ્યથી ઘણા દૂર છીએ કારણ કે ઇલેક્ટ્રિક વાહનોનો ઉપયોગ ફક્ત ત્રણ પૈડાવાળા સેગમેન્ટમાં જ વધ્યો છે જ્યાં ૨૦૨૫ના મધ્ય સુધીમાં ૬૦ ટકાથી વધુ નોંધણી ઇલેક્ટ્રિક વાહનોની થઈ છે. આ બધા બિન-બ્રાન્ડેડ અને સ્થાનિક રીતે ઉત્પાદિત વાહનો છે જે રસ્તાઓ પર દેખાય છે જે પરિવહનનું સસ્તું માધ્યમ પૂરું પાડે છે. બાકીના સેગમેન્ટમાં, ઇલેક્ટ્રિક વાહનોની (કાર, ટુ-વ્હીલર અથવા બસમાં) નોંધણી ફક્ત ૫-૬ ટકા સુધી મર્યાદિત છે. 

આ એવી પરિસ્થિતિ છે જ્યારે આપણે સારી રીતે જાણીએ છીએ કે વાહનો વાયુ પ્રદૂષણના મુખ્ય કારણોમાંનું એક છે. સમસ્યા માત્ર વાયુ પ્રદૂષણમાં વધારો કરતા વાહનોની વિવિધ શ્રેણીઓ જ નહીં પરંતુ તેમની સંખ્યા પણ છે. તેમની મોટી સંખ્યાને કારણે, રસ્તાઓ ઘણીવાર ભીડભાડવાળા હોય છે અને ટ્રાફિક ગોકળગાયની ગતિએ ચાલે છે, જે વાયુ પ્રદૂષણનું સ્તર વધારે છે. તેથી, વાયુ પ્રદૂષણને કાબુમાં લેવા માટેનો ડયુઅલ એક્શન પ્લાન ઇલેક્ટ્રિક વાહનો તરફ આગળ વધવા અને વાહનોની સંખ્યા ઘટાડવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. 

આપણે પણ નીતિ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ અને તેની ગંભીરતા સમજવી જોઈએ.