ટેક્સ કમ્પ્લાયન્સ માનવીય વાસ્તવિકતાઓને ધ્યાનમાં રાખી હોવું જોઈએ

- વેચાણવેરો - સોહમ મશરુવાળા

GST કાયદા હેઠળ, GSTR1 માં નિર્દિષ્ટ સમયમર્યાદામાં આઉટવર્ડ સપ્લાયના ડેટામાં ફેરફાર કરવા સિવાય રિવાઇઝ રિટર્ન ફાઇલ કરવાની અથવા રિટર્ન સુધારવાની કોઈ જોગવાઈ નથી. જો સમયમર્યાદા વીતી ગઈ હોય, તો કોઈ ફેરફાર કરી શકાતા નથી. તેથી કરદાતા માટે આ એક મડાગાંઠ છે. તાજેતરમાં CBIC વિરૂદ્ધ ABERDARE TECHNOLOGIES PRIVATE LIMITEDના કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટ સમક્ષ એક મામલો સામે આવ્યો. આજના લેખમાં સુપ્રીમ કોર્ટના સ્પષ્ટ ચુકાદાની ચર્ચા કરવામાં આવી છે.

કેસની હકીકત

Aberdare Technologies એ તેની GSTR-1 (outward supplies) અને GSTR-3B રિટર્ન્સ સમયસર ફાઈલ કરી હતી. બાદમાં કંપનીને બની clerical/inadvertent errors જણાયા. આ ભૂલોને કારણે Revenue ને નક્કર નુકસાન થતું નથી એવો કંપનીનો જાચહગ હતો. બોમ્બે હાઈકોર્ટે ૨૯-જુલાઈ- ૨૦૨૪ના ચુકાદામાં Aberdare ને July-2021, Nov-2021, Jan-2022 માટે GSTR-1માં rectification/amendment કરવાની મંજૂરી આપી, તથા જરૂરી હોય તો GSTR-3B માં પણ consequential સુધારો કરવાની છૂટ આપી. ડિપાર્ટમેન્ટે બોમ્બે હાઈકોર્ટના નિર્ણય સામે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અપીલ દાખલ કરી હતી.

CBIC તરફથી મુખ્ય દલીલો

CBIC નો મત હતો કે Section 37(3) (GSTR-1) અને Section 39(9) (GSTR-3B) 30 નવેમ્બર પછી rectification કાયદેસર માન્ય નથી, તેથી હાઈકોર્ટનો આદેશ કાયદાની મર્યાદા વિરૂદ્ધ છે. GST એક self-assessed, technology-driven કર છે, અનંતકાળ સુધી સુધારો મંજૂર કરવાથી finality, matching, auto-population, ITC trail જેવા સંચાલકીય હિતોને નુકસાન સમયમર્યાદા પછી સપ્લાયર-બાજુ સુધારણા પરવાનગી આપે છે અને પ્રાપ્તકર્તા-બાજુ ITC, મેળ ખાતી નથી, નામંજૂર/મંજૂરી આપે છે પ્રશ્નોના જવાબો થાય છે, આમથી પશ્ચાદવર્તી સુધારણાને આપવી નહિ - એવો રેવન્યુ સ્ટેન્ડ કોર્ટ-રેકોર્ડમાં નોંધાયેલ અવલોકનોથી બની શકે છે.

કરદાતા તરફથી દલીલો

ભૂલો અનિચ્છિત હતી, સરકારને વારસા/ ITC સ્તરે ખાસ નુકસાન નથી, તેથી substance over form લાગુ કરી rectification આપવી જોઈએ (ખાસ કરીને જ્યાં ર્ૅિાચન/  પ્રક્રિયા કારણભૂત હોય.

સુપ્રીમ કોર્ટનો નિર્ણય

સુપ્રીમ કોર્ટે નોંધ્યું હતું કે માનવીય ભૂલો સ્વાભાવિક છે. ટેકનોલોજી અનુપાલન ને સહેલું બનાવે-અવરોધે નહિ. પોર્ટલ/સોફટવેર-મર્યાદાઓને અપડેટ નકારાત્મક 'બહાનો' ન બનાવવું - વિચારધારાના બહુવિધ ટિપ્પણીઓ કેપ્ચર કર્યું છે. જે કેસમાં રેવન્યુ-તટસ્થતા સાબિત થાય છે અને ભૂલ સાચી છે, ત્યાં ડેડલાઇન ચૂકી જાય છે માત્ર સુધારણાથી ન્યાયસંગત નથી.